En zo lijkt Rembrandt na opnieuw een roerig cultureel jaar, waarin tentoonstellingen en voorstellingen steeds net wel of net niet door konden gaan, als winnaar uit de bus te komen. Op De Vaandeldrager werpt hij een trotse blik op zijn toeschouwers, een veer op zijn hoed, een arm in zijn zij en de uiteinden van zijn lange snor nonchalant bungelend in het niets. Op afbeeldingen ziet een hand er wat mollig en onbeholpen uit, maar je moet een schilderij in het echt bekijken en zoals het er nu naar uitziet, krijgt heel Nederland die kans wanneer de nieuwe aankoop van het Rijksmuseum op tournee gaat langs de provincies.
Een aankoop van landsbelang of een belediging voor de cultuursector in zwaar weer? Volgens voorstanders moet je het één niet in het licht van het ander bezien, maar in crisistijd lopen dingen nu eenmaal door elkaar. De echte belediging zat in de ellenlange lockdown van begin van het jaar, toen musea, theaters en bioscopen gesloten bleven terwijl winkels en cafés volop draaiden. De echte belediging zit in de kille cijfers van ontoereikende steunpakketten, in de ‘partnertoets’ waarmee gerekend wordt in een sector die vergeven is van zelfstandigen. In een stuk over de situatie in de musea zei kunstenaar Anne Wenzel: ‘Ik was me nooit zo bewust van het idee dat een kunstwerk pas een kunstwerk is als het gezien wordt. Maar nu voel ik dat heel sterk en het is ontzettend treurig.’ Toneelcriticus Marijn van der Jagt merkte in een stuk over het afwezige publiek op: ‘Eigenlijk was het afgelopen coronajaar één grote liefdesverklaring aan het publiek. Dat werd niet alleen gemist als broodnodige inkomstenverschaffer. Het werd gemist als deelnemer aan een gebeurtenis die pas tot leven komt in de aanwezigheid van het zichtbare en hoorbare.’
Maar het mooie van kunst is dat wanneer een kunstwerk eenmaal bestaat, de geest uit de fles is. In de serie Uit het Oog mijmerden literaire schrijvers, onder wie Charlotte Van den Broeck en Ellen Ombre, over de kunst die zij misten.
Rembrandt of geen Rembrandt, de steun van een nieuw kabinet moet onomwonden liggen bij de vaandeldragers van vandaag. Inspiratie uit het afgelopen jaar:
‘Je kunt nu niet de handdoek in de ring gooien’
‘Zolang symfonieorkesten en kamermuziekformaties niet of voor anderhalve man en een paardenkop moeten spelen, blijft noodsteun dweilen met de kraan open.’ Maar wanhoop niet: Bas van Putten spreekt in dit stuk met makers over een nieuw elan in de klassieke muziek.
Onze giftige voorouders
Huwelijksportret van Johan de Witt en Wendela Bicker door Natasja Kensmil, die dit jaar de Johannes Vermeerprijs kreeg uitgereikt, bleef onaangekocht bij de gemeentelijke kunstaankopen in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Mocht De Vaandeldrager onverhoopt niet doorgaan, vormt dit elfdelige schilderij een uitstekend alternatief.
Pussy power in optima forma
Olga, Rachel, Nomi, Michèle: het oeuvre van Paul Verhoeven is vergeven van vrouwen. In het licht van zijn nieuwste film Benedetta zet Basje Boer hen op een rij.
‘Niets is mooi genoeg voor de arbeider…’
Fré Cohen (1903-1943) was een belangrijk grafisch vormgeefster die momenteel wordt herontdekt. Koen Kleijn schetst haar korte levensverhaal en noemt de hernieuwde kennismaking indrukwekkend. Nog tot 4 september 2022 te zien in Museum Het Schip.
