Rome – Federico Fellini ontsnapt stilletjes uit zijn kist en rent weg, dwars door ‘Hollywood aan de Tiber’, de Romeinse filmstad Cinecittà. De twee carabinieri die met grote pluimen op de steek de erewacht houden naast zijn stoffelijk overschot in Fellini’s Teatro 5 achtervolgen hem, maar tevergeefs. De geest van de grootste Italiaanse regisseur aller tijden weet te ontkomen aan de afspraak die ons allen wacht.
Hijgend rent hij door de decorstukken van het oude Rome, tot aan de rafelige randen van de periferie die Cinecittà langzaam heeft ingesloten. Daar staat een aftands draaimolentje met een afgebladderd autootje, waarin hij achter het stuur gaat zitten. Op weg naar de eeuwigheid, naar de hemel der onsterfelijken.
Che strano chiamarsi Federico (Wat vreemd om Federico te heten) is een ontroerend eerbetoon van collega-regisseur Ettore Scola (82) aan zijn grote vriend Fellini. Het is het enige Italiaanse initiatief ter gelegenheid van dit Fellini-jubileumjaar. Twintig jaar terug stierf de Italiaanse vijfvoudig Oscarwinnaar en vijftig jaar geleden kwam Fellini’s grootste meesterwerk 8½ uit. In het Amsterdamse EYE-filmmuseum is er deze zomer een maandenlange manifestatie aan gewijd, die zaterdagavond 21 september toepasselijk zal sluiten met een voorvertoning van La grande bellezza van regisseur Paolo Sorrentino, in alle opzichten Fellini’s erfgenaam.
Maar Italië heeft – behalve het eerbetoon van een stokoude maestro en vriend – niets aan Fellini’s jubileumjaar gedaan, want Italië is bezig met andere dingen. Met Silvio Berlusconi. In zeker opzicht ook een jubileum. Eind 1993 stierf Fellini én begon Berlusconi’s oneindige politieke carrière. Heel Italië was al behangen met posters met ‘Forza Italia!’ toen het volk toestroomde om afscheid te nemen van de kist van Fellini in Teatro 5. Een nieuw tijdperk was begonnen, maar niemand had het nog door.
De opmars van bouwondernemer, AC Milan-eigenaar, tv-magnaat en multimiljardair Silvio Berlusconi bleek een film die nog nooit eerder was vertoond. Geen Fellini, hoewel de visionaire maestro wel de voortekenen van het Berlusconi-tijdperk in een van zijn laatste films, Ginger e Fred (1985) had opgevangen. Fellini had de Italianen nog gewaarschuwd, maar zijn subtiele nachtmerrievisie van het Italië dat eraan kwam was aan de nieuwe mensheid niet besteed.
Berlusconi kwam en overwon, al twintig jaar lang. Precies zo lang duurt ook het kat-en-muisspel tussen Berlusconi en justitie, waarbij de rollen van kat en muis voortdurend worden gewisseld. Niet te filmen, maar wel waar gebeurd.