Het schrijfplezier spat van elke pagina, wat heet: van elke regel. Ilja Leonard Pfeijffer, dichter des baggerlands, heeft een treurspel geschreven in vijf bedrijven, gedicht in berijmde alexandrijnen (‘zesvoeters’), handelend in Nederland ‘in een nabije toekomst’. En: op de Olympus, waar alles ook niet meer is zoals het ooit is geweest. Drie klassieke goden (Zeus, Athene en Apollo) turen naar Nederland. Daar is de premier J.P. Balkenende recent ontslapen en ten grave gedragen. Aanwezig bij zijn verregende teraardebestelling zijn de weduwe Balkenende en haar dochter Amélie. En de grafredenaar, Jeroen Krabbé, ‘de grootste acteur van Nederland’, hier vertolkt door Jaap Spijkers. Met een theatraal gebaar verwijdert hij de microfoon (niet nodig). Als naturelle waarheidsleugenaar zet hij een heftige keel op en spreekt de rouwende natie toe: ‘Hoe groot kan groot zijn in een land waar grootheid geldt/ als overdaad, bescheiden streven wordt geteld/ als grote deugd en kleinheid als ons grootste wapen?/ Toch kan ik zeggen dat een groot man is ontslapen/ en dat het pas geeft dat een groot man woorden spreekt,/ geweld in waar verdriet, van tranenvloed doorweekt,/ als mede-Nederlander en vooral als vriend/ van hem die vriend was van eenieder die verdient/ de naam fatsoen in blank blazoen modest te dragen.’
Volstrekte onzin, geniale waanzin, schatplichtig aan Marcus Antonius’ lijkrede voor Julius Caesar in het gelijknamige stuk van Shakespeare. Hier spreekt een man die een nieuwe loopbaan ambieert (na een carrière als ‘schilder, denker, vriend, als groot acteur’): Krabbé wil de politiek in. En zo zal het gaan. Hij wordt premier (rijmt heerlijk op ‘Krabbé’) in het kabinet-Krabbé I. Dat overigens vooral wordt bestierd door de weduwe Balkenende, een perfecte kruising tussen Margaret Thatcher en Rita Verdonk, hier geniaal gespeeld door Nettie Blanken. Tijdens het constituerend beraad in de Trêveszaal te Den Haag houdt ze een redevoering (‘Jeroen, het lijkt mij goed als ík het ben die praat’), een waanzinaria op de rand van de hysterie, zo beheerst en koel gespeeld dat ik voor het eerst in tijden weer een ‘open doekje’ mocht meemaken, en dat nog wel in een vlakke-vloer-theater!
De goden van de Olympus slaan de staatsgreep in het Land van Ooit van wijlen jpb ongerust gade, ze gaan à contrecoeur in het kabinet-Krabbé I zitten en proberen een tegen-coup d’état te regisseren, waarvoor ze Balkenendes dochter Amélie (Lidewij Mahler) inzetten en opofferen. Vergeefs. De weduwe Balkenende is iedereen te slim af, Krabbé is te lui om voor de duvel te dansen. Aan het eind weten de goden Zeus (Thijs Römer), Athene (Eva Duijvestein) en regisseur Apollo (Michel Sluysmans) niet hoe snel ze dit baggerland weer moeten ontvluchten. Ze komen niet eens terug om applaus te halen. Amélie blijft voor dood liggen. De weduwe Balkenende en Jeroen Krabbé danken voor de aandacht en taaien af.
Het mag gezegd, de verhaallijn van De eeuw van mijn dochter is dun, de wendingen in de plot zie je op kilometers afstand aankomen, de beschrijvingen van het verweesde Nederland tijdens en na jpb zijn sleets en een tikje plat. Maar Ilja Leonard Pfeijffer heeft gekozen voor een ijzersterke partituur: die berijmde zesvoeters zetten ons kijkers en luisteraars op een plezierige afstand van welke geplette realiteit dan ook. Regisseur Anny van Hoof heeft haar spelers gedisciplineerd bij de tekst gehouden. En ze beschikt over tekstacrobaten die heel goed raad weten met het ritme van de alexandrijnen. Binnenrijm, eindrijm, verspringingen – de spelers jongleren met de teksten als trapezewerkers zonder vangnet. Ze spelen schaamteloos náár de lach (wat iets anders is dan óp de lach, dat heet schmieren, en dat vermijden ze behendig). Regie en spelers vermijden aan het slot van de voorstelling ook om ons alsnog te behagen. Zoals we als toeschouwers tijdens de slotfase fel werden uitgescholden, zo hardhandig worden we na afloop weggestuurd. Hondsbrutaal. En mooi.
De eeuw van mijn dochter door Annette Speelt, tot en met 16 mei overal in Nederland, 1 tot en met 5 mei in Theater Bellevue Amsterdam. Inlichtingen:www.annettespeelt.nl