Rome – Op zondag 25 september aanstaande hangt het opnieuw als een spook boven de Italiaanse verkiezingen: het gedrocht ‘Rosatellum’. Een zwaar de uitslag bijsturende kieswet die eind 2017 door de Kamer en de Senaat werd geramd om de Vijfsterrenbeweging van Beppe Grillo te dwarsbomen. ‘Als we niet oppassen, gaat het rechtse blok er op 25 september met slechts veertig procent van de stemmen met zeventig procent van de zetels vandoor’, hielp de leider van de linkse Partito Democratico (PD) Enrico Letta vorige week herinneren. En dit klopt, alleen had Letta er even bij moeten zeggen dat het ‘Rosatellum’ door zijn eigen partij, de PD, werd bedacht, die de opportunistische boemerang nu terug in eigen gezicht dreigt te krijgen.

De bedenker ervan heet Ettore Rosato, een getrouwe van de voormalige premier Matteo Renzi, destijds leider van de linkse PD, inmiddels uit zicht verdwenen met zijn splinterpartijtje Italia Viva. De bedoeling was in 2017 om de voorspelde verkiezingstsunami van Grillo’s Vijfsterrenbeweging via een kieswet in te dammen, door coalitievorming te belonen met een onevenredige hoeveelheid zetels. Want de Vijf Sterren sloten principieel geen coalities. En zo geschiedde: op 4 maart 2018 haalde de partij van Grillo een monsterzege van bijna 33 procent, maar mocht aanvankelijk niet regeren ‘dankzij’ de ondemocratische kieswet Rosatellum. 

De Italiaanse kiezer die straks een kruisje moet zetten stort zich in een labyrint dat ‘een mix van uninominaal en proportioneel’ heet. Oftewel veruit de meeste stemmen verdwijnen in een trechter van geblindeerde lijsten met een algoritme van papieren coalities, wat eruit komt is een raadsel. Het rechtse blok, dat wordt aangevoerd door de post-fascistische partij van Giorgia Meloni Fratelli d’Italia, staat niet alleen op grote voorsprong in de peilingen, maar wist ook op tijd een duidelijke coalitie te vormen. Dat ligt op de linkerflank heel anders, want versplinterd Italiaans links is altijd aan het bakkeleien over kwesties achter de komma. Vandaar de terechte vrees van PD-leider Enrico Letta. 

Bovenop het Rosatellum komt ook nog het feit dat het aantal Italiaanse parlementariërs bij deze verkiezingen met een derde gehalveerd zal worden; 400 afgevaardigden in het parlement in plaats van 630, in de senaat 200 senatoren in plaats van 315. Een hervorming die nog uit de koker van de gehate Vijf Sterren komt en die wonder boven wonder heeft standgehouden.