Heemraden en ingelanden, met aan het hoofd de dijkgraaf - aan hen danken we onze droge voeten. De waterschappen zijn de oudste democratische organen die Nederland kent, stammend uit de dertiende en veertiende eeuw. Landeigenaren en dorpsbewoners kozen een bestuur dat waakte over polder en dijken. Het sprak recht, en wee degene die zijn stukje dijk niet goed onderhield. Op lichte vergrijpen stonden boetes en lijfstraffen, maar er eindigde ook wel eens iemand aan de galg. In het rivierenland mochten ze in februari 1995 in hun handjes knijpen dat galg en zweep al lang zijn opgeborgen.
Tegenwoordig waakt het waterschap niet alleen over waterpeil en dijken, maar ook over de waterkwaliteit. Echt democratisch was het tot nu toe natuurlijk niet. Boeren, huiseigenaren en bedrijven kozen een bestuur dat pal stond voor de traditionele belangen van de agrarische lobby. De Waterschapswet uit 1995 maakte daaraan een einde, en nu geldt algemeen kiesrecht. Dat klinkt prachtig, maar het is een farce. Wat weet een burger van het waterschap? Wat zijn zijn belangen op basis waarvan hij een keuze moet maken? En als hij die kent, hoe weet hij wie daar het beste voor opkomt? Er zijn geen partijen met een program. De keuze gaat tussen voor iedereen onbekende kandidaten. De milieubeweging heeft in het hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht (Amsterdam en omgeving) vijf kandidaten naar voren geschoven die echter niet als zodanig herkenbaar op de lijst staan. Het enige houvast bieden die fotootjes en dus kies je voor het lekkerste snuitje of de leukste snor. Als je kiest.
Het is natuurlijk erg bij de tijd om zeggenschap dichter bij de burger te leggen. Maar als die burger niet weet waar het over gaat, schiet zeggenschap zijn doel voorbij. Het beheer van het water is een taak zoals ook het beheer van de duinen dat is, of aanleg en onderhoud van wegen. Gemeente, provincie en Rijk hebben democratisch gekozen besturen die in een brede afweging van belangen dit soort taken moeten uitvoeren.
Helemaal treurig wordt het nu blijkt dat de verkiezingen knullig zijn georganiseerd. De stembiljetten hebben een individuele streepjescode, zodat de stemming niet geheim is. De waterschappen garanderen dat er geen koppeling zal worden gemaakt tussen naam en stem. Maar de mogelijkheid is er wel. Kwaadwilligen kunnen straks achterhalen welke hengelaars op Jan Wiegert Dulfer hebben gestemd. Dat is op zijn minst curieus.