Zo besluit Wolfson - auteur van Van verdelen naar verdienen, het nieuwste rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) - zijn pleidooi voor meer arbeidsparticiptie in de Volkskrant van afgelopen vrijdag.
Van werken wordt de mens gelukkig. En het houdt de sociale zekerheid betaalbaar. Vooral dat laatste dreigt volgens de WRR een probleem te worden. Want de werkgelegenheid mag dan groeien, er is geen reden om aan te nemen dat we over een paar jaar niet weer in de misère zitten. Oorzaak is de vergrijzing. De naoorlogse geboortengolf wil over een jaar of tien, vijftien met pensioen. Dan zijn er zes miljoen uitkeringstrekkers tegenover zes miljoen werkenden. Dat betekent nieuwe bezuinigingen in de sociale zekerheid.
Tenzij er maatregelen worden genomen. Drie mogelijkheden ziet de Raad: de eerste is de uitkeringen verlagen en de drempels voor de sociale zekerheid verhogen. Dat dwingt werklozen elke baan te accepteren. De tweede is werklozen via intensieve bemiddeling zodanig op te peppen dat zij weer aan het werk komen. Biedt de tweede oplossing onvoldoende soelaas, dan is de derde mogelijkheid een forse verlaging van het minimumloon, zodat er meer banen ontstaan. De overheid garandeert mensen die banen onder het minimum moeten nemen, via een toeslag het minimumloon.
De WRR gokt op het ‘activeringsmodel’, de tweede mogelijkheid, eventueel aangevuld met het ‘toeslagenmodel’, de laatste oplossing. In tegenstelling tot het eerste model, waarin de markt het werk doet, speelt in het tweede en derde model de overheid de hoofdrol. Zij moet mensen zodanig achter de broek zitten dat ze binnen de kortste keren weer een baan hebben. Daartoe moet de werkzoekende een contract sluiten met de bemiddelende instelling. Maar ook de bemiddelaar moet kunnen worden ‘afgerekend’ op zijn prestaties. Een keten van contracten moet ervoor zorgen dat iedereen zijn werk doet: zichzelf of een ander aan een baan helpen.
Nu is er niets tegen meer gerichte aandacht bij het bemiddelen van mensen die op zoek zijn naar een baan. Maar de toch al schier kafkaeske bureaucratie van de uitvoeringsorganisaties nog eens opzadelen met een nieuwe laag formulieren, is de goden verzoeken. En omdat bemiddelaars nu eenmaal geen banen maken, zal het resultaat gering blijken. Het eindresultaat wordt dan toch weer de verlaging van het minimumloon en de uitkeringen. Al dan niet met toeslag. Verplicht werken onder het minimum. Daar wordt de mens beter van. En de toeslag mag niet eens basisinkomen heten. Want als het om werk gaat, moet je mensen niks te kiezen geven.
O ja, wat die wereldliteratuur betreft. Romans gaan over van alles wat mensen met elkaar uitspoken. Over liefde, bedrog, trouw, eenzaamheid, geluk en ongeluk. Maar niet over werk.