Les Murray - De Maanman
Wat een gemiste kans dat ik er niet bij was toen Les Murray in 2011 op het festival stond! Van alle dichters die de afgelopen vijftig jaar voorbij zijn gekomen had ik het liefst bij hem in de zaal gezeten, om met eigen ogen te zien hoe zoveel gevoel voor taal, toon en ritme in één persoon samenkomt. Zijn gedichten zitten zo goed in elkaar dat ze op het eerste gezicht verbluffend simpel lijken. En dan, bij herlezen, begin je te zien hoe ingenieus hij te werk gaat. Ook dit gedicht, ‘De Maanman’, toont Murrays vakmanschap. De simpele observatie van een nachtelijke thuiskomst, opgetild door enkele woorden – ‘schimmig’, ‘gestremd’ – en dan die tweede strofe die fonkelt van de poëzie, de maan als eerste geboorte van de aarde. De eerste acht regels zijn al genoeg voor een mooi gedicht, maar dan is daar nog het prachtige slot over de verwantschap tussen mens en maan en over grote en kleine geboorten.
Gaaf, is het woord dat in mij opkwam toen ik dit gedicht voor de eerste keer las. Geen woord te veel of te weinig, glasheldere beelden en een blik op de maan die het hoofd wagenwijd openzet.
Marjolijn van Heemstra
De Maanman
Schimmige kangoeroes hopten weg
toen wij het hoge veld in reden
we kwamen thuis van een bruiloft
onder een nachthemel van gestremde melk
op dat moment klaarde zijn volle gezicht op:
Maanman, de eerste geboorte ooit
die nog altijd zijn moeder masseert
en haar licht stuurt, als dank
dat hij volwassen werd geboren.
Zijn glans zit ons in het bloed.
Was Aarde volledig van die weeën genezen
hadden de kleine geboorten niet kunnen gebeuren.
Les Murray (Australië)
Zia Movahed - Schets
Terwijl ik aan het dolen was in het rijke archief van Poetry International botste ik op het gedicht ‘Schets’ van Zia Movahed, misschien wel het kortste gedicht uit de hele verzameling. Voor mij is dit een ultiem gedicht, poëzie tot haar meest zuivere vorm uitgekristalliseerd.
In dit gedicht zijn er drie actoren (de man, de vrouw en de wind) die, net omdat ze samen in één gedicht wonen, in een driehoeksverhouding tot elkaar staan. Het eerste woord ‘zie’ nodigt mij uit om naar het tafereel te kijken. Hoe verhouden de man en de vrouw zich tegenover elkaar en hoe speelt de wind op hen in?
Ik voel enerzijds een grote beweging, omdat mijn blik zich steeds verlegt. Anderzijds lijkt het alsof het tafereel zelf roerloos stilstaat in de tijd en de adem wordt ingehouden. De vrouw wordt gekaderd door de omlijsting van het balkon en, net zoals de andere beelden, door de witruimte in het gedicht.
Een spanning creëren tussen dagdagelijkse beelden die ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hebben: daarin schuilt de magie van grote poëzie. De beelden in dit gedicht zijn an sich niet onheilspellend, vreemd of opmerkelijk. Maar omdat Movahed ze tot elkaar veroordeelt, worden ze dwingend, onontkoombaar.
‘Schets’ bestaat uit slechts een handvol woorden, maar in mijn hoofd ontrolt zich meteen een hele film. Of beter: oneindig veel mogelijke films. Een romantisch drama, een horrorfilm, een komedie, een experimentele prent. Ja, het is een schets, wellicht los uit de pols, maar de lijnen zijn raak en de compositie is af.
Maud Vanhauwaert
Schets
zie
haar
boven
in de omlijsting van het balkon
hem
beneden
naast de veranda
en de oude stenen trappen
versleten door de wind
Zia Movahed (Iran)
Overgenomen uit De mooiste gedichten van de wereld: 50 dichters kiezen hun favoriete gedicht uit de schatkamers van Poetry International, Podium, 160 blz., € 22,50