Het betreft hier zelfs rottigheid die tot rechtszaken en gevangenisstraf leidt. Toch kunnen de verschillen tussen de hoofdpersonen niet groter zijn. In Naziha’s lente gaat het om een alleenstaande Marokkaans-Nederlandse moeder van tien (negen zoons, één dochter) die met bovenmenselijke inspanning en regelmatig vergeefs probeert haar kroost op het rechte spoor te houden en daarnaast ook nog iets voor anderen te betekenen. In Satudarah: One Blood betreft het leden en leiding van de van oorsprong Molukse maar inmiddels multiculturele motorclub, die zelfs uitbreidt over de grens.

Van Naziha ga je houden (de film won de publieksprijs op het Idfa dankzij het talent van regisseur Gülsah Dogan maar zeker ook door de persoonlijkheid van de titelheldin); van Satudarah’s ‘kapikane’ Olla en leden en aspirant-leden als Barend en Mickey beduidend minder. Strafblad geen bezwaar kennelijk. Wel geven beide films enige verklaring voor de achtergrond van de vaak keiharde mentaliteit van jongens en mannen die zich weinig aan ‘het rechte pad’ gelegen laten liggen. De opvoeding van Olla, jongste van zestien in het gezin van een voormalige Knil-militair, bestond uit lijfstraffen en psychische vernedering, wat de verhouding tot vader complex maakte: pas op diens sterfdag kwam het tot gesprek en toenadering waardoor Olla hem nu zelfs als hemelse beschermheer ervaart.

Sommige clubleden hadden een zeker zo zware jeugd. En Naziha vertelt hoe haar dertig jaar oudere ex (ze werd aan hem verkocht voor tienduizend gulden, wat ze, gezien het leeftijdsverschil, achteraf een schijntje vindt, zegt ze lachend) hun zoontjes in de huiskamer keihard ‘om het echie’ liet vechten waarbij tranen verboden waren. Watjes zijn die dus niet geworden. Agressief en boos wel: lang terroriseerden ze hun buurt en haalden daar toen al journaals mee. Hun vader is er een uit de sprookjes van Grimm en natuurlijk werd Naziha zelf ook door hem mishandeld. Wat ze gewend was, want haar moeder had dat ook gedaan.

Ze doet in de film kortom wat in haar thuiscultuur ten strengste verboden is: de schande naar buiten brengen, wat haar voor veel Marokkanen (waaronder ook sommige zonen) tot outcast maakt. Maar die vuile was moet buiten om iets te kunnen veranderen: hoor haar pleidooien voor openheid, ontplooiing van meisjes (dochtertje Rahma voorop), mondigheid van vrouwen en zie haar liefdevolle invulling daarvan. Smelt voor haar lach en gein die Mokums aandoen.

Voor Naziha komt een onverwacht journaalbericht als de bode in de klassieke tragedie die nieuwe rampspoed meldt. Bij de motormannen vertellen de journaals juist wat zij zelf verzwijgen. Ze laten graag hun hiërarchie, harde rituelen en Molukse spiritualiteit zien en bewieroken kameraadschap en trouw. Die laatste uiten zich in absolute zwijgplicht tegenover derden. Paradoxaal dus dat ze zich door regisseur Joost van der Valk laten filmen. Die kwam in zijn films al eerder waar niemand kon of durfde komen. Een prestatie.

NTR Teledoc: Gülsah Dogan, Naziha’s lente, maandag 15 juni, NPO 2, 20.15 uur; Joost van der Valk, Mags Gavan, Satudarah: One Blood, maandag 22 juni, NPO 2, 20.25 uur