In haar documentaire Om de wereld in 50 concerten, openingsfilm van het Idfa, laat Heddy Honigmann zien dat de grens tussen klassieke muziek en de wereld flinterdun is. In beide werelden lijkt hetzelfde principe te gelden: volledig opgaan in een cadans en wachten op het ene, zuivere moment waarin alles volmaakt samenkomt, in muziek gemarkeerd door het slaan van de bekkens. Honigmann volgt het orkest op een wereldreis ter viering van zijn 125-jarig bestaan. Vijftig concerten verspreid over zes continenten. In een restaurant in Buenos Aires met affiches tegen de muur van voetbalhelden als Lionel Messi vertellen twee leden van de blaassectie over wat hen drijft. Net als de mensen om hen heen drinken ze rode wijn en eten ze enorme porties biefstuk. Het is geen moeilijk gesprek; het gaat over passie. Voetbal, muziek, de tango. Wat de bron van de passie is, maakt niet uit.
Na dit ‘gezellige tafereel’ volgt een taxichauffeur, een man die even tevoren met zijn vrouw in een concertzaal plaatsnam om naar het orkest te kijken en te luisteren. Nu is hij in zijn taxi. Alleen. Hij vertelt over zijn eenzaamheid: niemand om hem heen heeft iets met klassieke muziek, zeker niet zijn collega’s. In zijn auto, vaak ’s nachts, komt hij tot rust; alleen dan kan hij ongestoord luisteren, dan krijgt zijn passie alle ruimte.
Het orkest arriveert in Johannesburg waar men wordt opgewacht door leden van het Soweto Youth Orchestra. De kinderen spelen hun instrumenten terwijl de professionals toekijken. De kinderen doen dat zo spontaan, het lijkt alsof ze iets alledaags aan het doen zijn. Maar hun leven is allesbehalve ‘alledaags’. Een meisje vertelt dat de slechte dingen – angst voor verkrachting of kidnapping – verdwijnen wanneer ze met muziek bezig is. ‘Muziek brengt geluk’, zegt ze. Vervolgens speelt het Concertgebouworkest Peter en de wolf van Prokofjev voor een volgepakte zaal. Het stuk reflecteert de werkelijkheid van deze kinderen, en misschien brengt de schoonheid ervan iets van verlossing.
Muziek kan horror weergeven, maar op zo’n manier dat er schoonheid ontstaat. Eerder vertelt een basviolist over Sjostakovitsj, over een stuk waarin een melodie hoorbaar is, maar dan binnen de bas – iets wat kennelijk een openbaring is. Want zoveel geweld, maar tegelijkertijd zoveel inspiratie. ‘Het mooiste moment uit de muziekgeschiedenis’, vertelt de man. Hiermee verwoordt hij de kracht van deze film: tussen muziek en wereld is er geen licht. Kans om je ‘ding’ te doen is er altijd, mits er hartstocht is. En geduld. En ritme.
Te zien vanaf 28 november
Beeld: Om de wereld in 50 concerten, van Hedy Honigman, openingsfilm Idfa/ IDFA