Ze herdenken dat vertegenwoordigers van de drie ‘oerkantons’ – onder wie een zekere Wilhelm Tell – hier in 1291 zouden hebben gezworen dat ze het zonder vreemde overheersers konden stellen. Dat deze nationale mythe vooral is ontsproten aan de verbeelding van de Duitse romanticus Friedrich Schiller mag de pret niet drukken. Ook op rechts-extremisten oefent het ritueel op de Rütliwiese aantrekkingskracht uit.
Tijdens de herdenking van 2010 bracht een vertegenwoordiger van de Partei National Orientierter Schweizer (pnos) de Hitlergroet. Hij werd tot een geldboete veroordeeld, maar recent sprak het Bundesgericht in Lausanne hem in hoger beroep vrij. De overweging luidt dat de Hitlergroet niet strafbaar kan worden gesteld als deze niet tot ‘derden’ is gericht. Aangezien de neonazi zijn rechterarm hief in gezelschap van 150 kameraden moest de Hitlergroet als een staaltje ‘male bonding’ worden gezien. Daarmee werd de Hitlergroet in Zwitserland gelegaliseerd. De vrees bestaat dat neonazi’s uit heel Europa zich op 1 augustus aanstaande spoeden naar de heilige grond van Wilhelm Tell om zich eens helemaal uit te leven.
De commotie over de rechterlijke uitspraak staat niet op zichzelf. Zwitserland is tot nog toe ontsnapt aan de grote Europese crisis, maar worstelt niet minder heftig met het vraagstuk van de xenofobie. De anti-Europees en anti-buitenlanders georiënteerde populisten van de Schweizerische Volkspartei (svp) beheersen de door referenda bepaalde nationale politieke agenda. De svp boekte de eerste grote overwinning toen de partij een nipte meerderheid wist te vergaren voor het minarettenverbod. In februari dit jaar werd de volgende mijlpaal geslagen: met 50,3 procent stemden de Zwitsers in met het svp-initiatief tegen ‘massa-emigratie’. De bedoeling is dat er quota komen voor immigranten, ook als deze afkomstig zijn uit de Europese Unie. Mogelijk zegt Zwitserland het Verdrag van Schengen op, waarin vrij personenverkeer met de EU-landen is geregeld. Zwitserse werkgevers, vaak afhankelijk van Duits personeel, zitten met de handen in het haar.
De grootste bedreiging voor de Zwitsers komt echter niet uit Brussel maar uit Washington. Onlangs kocht de Zwitserse megabank Credit Suisse voor 2,8 miljard dollar strafrechtelijke vervolging in de Verenigde Staten af. De bank werd beschuldigd van meewerken aan belastingontduiking door Amerikaanse burgers. Het Zwitserse bankgeheim staat onder druk. En laat dat nu de echte bron van de voorspoed in de Alpen zijn.