De obsessie met de kleding en (sobere) bankrekening van Alexandria Ocasio-Cortez van conservatieve Amerikaanse politici en media als Fox getuigt van minstens één ding: angst. Diepgewortelde angst voor de politieke ‘rock star’ (aldus The Intercept) en haar ‘meteoric rise’ (aldus The New York Times). Gegronde angst voor een van de populairste en veelbelovendste politieke nieuwelingen in de Verenigde Staten. En ook na verkiezingstijd zet Ocasio-Cortez (29) de ontwrichting van de status quo in de Amerikaanse politiek voort. Via Instagram.
Alexandria Ocasio-Cortez geeft met haar ‘stories’ – een functie door Instagram gekopieerd van de ooit populaire app SnapChat waarbij geposte video’s zichzelf na 24 uur automatisch verwijderen, tenzij vastgepind als ‘hoogtepunt’ – een kijkje achter de schermen in de politiek. Het is een dagelijkse kroniek van haar leven als aankomend Congreslid. Want wat gebeurt er precies nadat je bent verkozen?
Orientation camp: Day zero. Een overbelichte, galmende wasruimte. Ocasio-Cortez filmt zoals gewoonlijk in selfie-modus waardoor het beeld wazig, de geluidskwaliteit laag en de belichting slecht is. Ze draagt geen strak donker pak maar een donzige roze trui. Want er is nauwelijks tijd om kleren te wassen, fluistert ze op samenzweerderige toon. En dus worden we meegenomen naar de wasruimte wanneer ze wel de tijd vindt. Kleren in de wastrommel, ze sluit de deksel, munt wordt ingeworpen. ‘Here we go. Congressional life getting off to a glamorous start.’ Transparantie in de politiek tot het triviale toe.
Direct in de camera spreken wisselt Ocasio-Cortez af met beelden van de verschillende ruimtes in overheidsgebouwen. Ocasio-Cortez is heel goed in het bonden met haar volgers, iets waar Instagram zich als platform goed voor leent. Enthousiast fluisterend in de camera – alsof ze een geheim deelt – laat ze de tunnels zien die de overheidsgebouwen in Washington D.C. met elkaar verbinden. Te zien zijn langgerekte, wit verlichte, grijze gangen met glimmende vloeren. Hoewel het beeld niet scherp genoeg is om er zeker van te zijn, lijken op de muren portretten van politici (vermoedelijk dode witte mannen) te hangen.
Zittend in de trein van New York naar D.C. bladert Ocasio-Cortez door het handboek voor nieuwe Congresleden. Het heeft veel weg van een eerstejaars studieboek. Het geeft een stap-voor-stap uitleg van het hele proces. Daarbij moeten al vroeg fundamentele beslissingen worden genomen. Hoe wil een Congreslid leiden? Met een lokale of nationale focus? De vraag wordt voorgelegd aan haar volgers middels een poll. Eindstand: 65 procent nationaal, 35 procent lokaal. Ook na de verkiezingen houdt haar achterban inspraak.
Totdat ze een eigen kantoor krijgen werken en pauzeren aankomende Congresleden in gemeenschappelijke zalen. Er staat een tafel met snacks. Donkerblauw tapijt ligt in de van daglicht berooide ruimte. Ocasio-Cortez filmt een op de salontafel liggende Washington Post. Ze doet geen poging haar opwinding, ongeloof en nervositeit te bedwingen. ‘Oh this is fine… Totally normal…’
Vrijdagavond. Ocasio-Cortez in haar eigen keuken in de Bronx. Een bescheiden keuken met kastjes van donkerbruin hout. De eerste oriëntatieweek is voorbij. Waar het Democratische establishment – zoals Clinton en Biden – op weelderige fundraisers dineert met donateurs uit de bancaire sector gaat Ocasio-Cortez via Instagram live tijdens het koken in gesprek met haar kleine donateurs. Ze is evenveel op haar gemak met het bespreken van Medicare-for-all als met een goede mac-and-cheese. Ze deelt niet alleen haar beleidsplannen, maar ook latinx kookrecepten (‘latinx’ als genderneutrale vervoeging van ‘latino/latina’).
Maar hoe is de Instagram van Ocasio-Cortez anders dan die van politici met miljoenen volgers als Hillary Clinton, Donald Trump en Bernie Sanders? Ocasio-Cortez heeft duidelijk over het idee en de strategie nagedacht. Ter illustratie: al lopend onder een blauwe lucht voor het Capitool bedankt ze iedereen die haar gesteund heeft en geeft ze een speech waarom ze doet wat ze doet. ‘This is not to be flashy or make a name… This is to make sure that we’re saving our planet, that we’re creating jobs, that single mothers get the support they need.’ Wat maakt het dat deze strategie door het hoge DIY-gehalte niet juist een nóg doordachtere strategie is dan de spindoctorij van Jack de Vries?
We gaan terug in de tijd. In de vastgepinde story ‘YOU CAN DO IT’ zit Ocasio-Cortez thuis op de bank. In selfie-modus en met Insta-filter knikt ze gekkige virtuele zonnebrillen op en af. ‘Aaaahh! The Wall Street Journal komt vandaag langs voor een fotosessie! Aaaah!’ roept ze in de camera. Ze grijpt de gelegenheid aan om te vertellen waar ze vandaan komt. Want haar succesverhaal is allesbehalve een logisch product van omstandigheden. Ze is niet geboren met een zilveren lepel in haar mond. Integendeel. Opgroeiend in een Afro-Puerto Ricaans arbeidersgezin in de Bronx heeft Ocasio-Cortez altijd hard moeten werken in de horeca. ‘When you come from a working class background it often feels like you’re just one disaster away from everything falling apart.’ Dus toen ze aan haar campagne begon moest ze roeien met de riemen die ze had. ‘I didn’t have half a million dollars to tap from friends and family. So I started aggressively building on social media.’ Eind 2017 had ze bijvoorbeeld nog maar 250 Twitter-volgers. Inmiddels heeft ze met bijna 1,4 miljoen bijna het drievoudige van Naomi Klein. Op Instagram heeft ze inmiddels ruim het dubbele van actief instagrammer Michael Moore.
Waarom het instagrammen van Ocasio-Cortez in tegenstelling tot dat van andere politici oprecht voelt? Het gebruik van sociale media was haar enige middel voorhanden. Pure noodzaak – niet onderdeel van een communicatie-diversificatieplan om ‘de millennial te bereiken’. Er zit geen spindoctor of PR-bureau achter omdat er geen geld voor was noch is. Slechts zij en haar telefoon. Een groter contrast met de honderd dagen van Balkenende, in zowel aanpak als succes, is nauwelijks denkbaar.
Rest de vraag: kan ze dit volhouden? De ervaring leert dat radicale nieuwelingen binnen de kortste keren zijn gecoöpteerd door het establishment. De verantwoordelijkheden van het Congres zullen veel tijd opzuigen. Bovendien zal een snel groeiend publiek en politiek profiel en een uitdijend team stafleden waarschijnlijk druk zetten op haar vaak joviale en persoonlijke toon. Ironisch genoeg is Trumps niet-zo-presidentiële gebruik van Twitter als president hoopgevend; het bekleden van het hoogst mogelijke ambt weerhoudt hem er niet van sociale media precies zo te gebruiken als hem belieft.
Het instagrammen van Ocasio-Cortez is een integraal onderdeel van het opschudden van de Amerikaanse politiek door nieuwkomers. De blauwe golf waar Ocasio-Cortez het boegbeeld van is geworden laat zien dat verandering mogelijk is wanneer genoeg mensen zich daarvoor inzetten. Maar zoals Ocasio-Cortez vaak benadrukt op sociale media: ‘We shouldn’t stop organizing after elections!’ Democratie is meer dan eens in de zoveel jaar een vakje inkleuren. Het is een continu proces. Een proces nu dagelijks te volgen op Instagram. Zo doet Ocasio-Cortez de mist rond D.C. optrekken. Ze maakt de politiek en het proces daaromheen, tot het triviale toe, transparant. En juist door de dagelijkse banaliteiten te tonen vermenselijkt ze Politiek, maakt die toegankelijk. Alexandria Ocasio-Cortez brengt de burger terug in de politiek.