Johannesburg – Zodra haar vernietigende rapport over de Nkandla-uitspattingen van president Jacob Zuma was verschenen, beschuldigde het anc ombudsman Thuli Madonsela van ‘smerige timing’.

Het rapport werd ruim zes weken voor de verkiezingen van 7 mei gepresenteerd, volgens het anc om de positie van Zuma en het anc te ondermijnen. Het rapport beschrijft gedetailleerd hoe de door de belastingbetaler op te hoesten kosten voor Zuma’s huis in het rurale plaatsje Nkandla escaleerden van 27 miljoen rand in 2009 tot de huidige 246 miljoen rand (16,5 miljoen euro) en hoe ministers en hooggeplaatste ambtenaren kronkelden en draaiden om ‘number one’ (Zuma) te behagen.

Madonsela’s bevindingen waren zo serieus dat leden van haar team uit veiligheidsoverwegingen voortijdig opstapten. De onvervaarde Madonsela deed er drie uur over om een 75 pagina’s lange samenvatting voor te lezen van het 450 pagina’s tellende overzicht van de uitspattingen rond het erf voor de clan van Zuma, die zes keer is getrouwd en minstens 21 kinderen heeft. Het kwam erop neer dat enkele uitbreidingen en bouwsels (onder andere zwembad, kippenren, kraal, entertainmentvertrek) niets te maken hadden met veiligheidskwesties, maar vooral bedoeld waren om het leven van de Zuma’s gerieflijk te maken. Tevens beschuldigde Madonsela de president ervan het parlement incorrect te hebben ingelicht door te zeggen dat hij zelf voor de extra kosten zou opdraaien.

De verschillende segmenten van het anc reageerden getergd. De anc-jeugdliga vond dat ze meteen moest opstappen. De meer volwassen onderdelen van de partij beschuldigden de ombudsvrouw ervan dat ze haar boekje te buiten was gegaan door een aantal politieke uitspraken te doen die twijfels oproepen over haar onpartijdigheid.

Als ombudsvrouw kan Madonsela alleen aanbevelingen doen. Een van haar suggesties is dat Zuma zich nu voor het parlement moet verantwoorden. Maar de Zuma-getrouwen proberen uit alle macht om een dergelijke publieke afranseling te voorkomen. De anc-verkiezingsposters hangen inmiddels in de Zuid-Afrikaanse straten. De vraag is wat het Nkandla-effect zal zijn. Vooral jonge mensen zijn boos. ‘Eish, ik ga niet op het anc stemmen. Te veel schandalen. Dat huis…’, zegt Ayenda Banca (22) in Soweto.