Een jaar geleden zag ik Freek Vielen voor het eerst spelen. Hij vertelde in So It Goes het verhaal van Dresden aan het eind van een Europese oorlog. De woorden leende hij toen van iemand anders en hij hield ons stevig in zijn ban, zachtmoedig en enerverend verteller als hij is. Deze keer heeft hij de tekst niet geleend maar zelf geschreven. Met als bijvangst dat je als luisteraar niet meer bij hem weg wilt. Want hij is ook een begenadigd schrijver. En hij opent met de toeschouwervraag die iedere liefhebber van de toneelspeelkunst zal aanspreken: hoe gaat het klinken? Hoe klinkt de grote scheepsramp waarnaar de titel verwijst? Iemand die verdrinkt, hoort daar een geluid bij? De welkomstzang van een saxofoon, bedoeld voor een groot gezelschap, hoe klinkt die? De verteller tovert dat geluid zelf uit een koffer. Maar, wat is het geluid van zesduizend flesjes limoncello?
Het continent Europa speelt een soort hoofdrol in het verhaal. Niet als de mythisch mooie meid die op de rug van een witte stier onderweg is naar Kreta. Maar in de vorm van een schip. Met vragen over de zeewaardigheid. En over hoeveel kapiteins en stuurlui zo’n schuit verdraagt. Bij al die vragen dus steeds ook die ene: hoe klinkt het? De aankomst van de Titanic klinkt naar hoop, verwachting, teleurstelling, niet-ingeloste verlangens, dingen die allemaal horen bij een aankomst. Vielen schudt én deelt ruim dertig speelkaarten uit een versplinterd heldendicht. De eerste, meteen al beeldschoon beschreven vellen van de vertelling, voeren ons naar een klooster op Sicilië, waar schrijvers (zoals misschien Vielen) samen zijn om iets te vertellen over ons continent, waarvan de naam sinds enige tijd een scheldwoord is geworden en waar op sommige plekken de ooit afgezworen boosaardigheden uit een van de vorige Europese oorlogen weer in zwang raken, of op ons afkomen als cynische nachtmerries in driedelig maatkostuum. Het kostuum van Vielen is overigens uitgevoerd in gebroken wit. Zijn gedempte stemgeluid heeft ook iets gebrokens. Geknakte onschuld wellicht? Of toch nog een vraag? Bijvoorbeeld: hoe heeft het zo ver met ons kunnen komen?
Onder wat eenvoudige peertjes en met een paar weelderige kroonluchters boven zijn hoofd, wandelend op houten planken tussen een draaitafel en een muziekkist, besluipt Vielen zijn onderwerp van veel kanten en hij neemt daarbij weinig voor lief. Zijn aannames zijn een beetje radeloos, maar ook enorm omarmend. Zoals: schrik niet als het aanmerend zeemonster kleiner is dan je dacht, en alleen maar havelozen aan land zet, niet de rijkgevulde beurzen waarop je hoopte. Wees niet bang wanneer de analyses dikker worden en het optimisme kleiner. En loop alsjeblieft niet hard weg wanneer je de kracht mist om opnieuw te beginnen. Haal adem. En luister naar hoe het klinkt.
De aankomst van de Titanic (en andere heldendichten) door De Nieuwe Oost & De Nwe Tijd, 11 januari LUX Nijmegen, 12 en 13 januari Frascati Amsterdam, 17 t/m 21 januari Theater a/d Rijn Arnhem, 25 januari Toneelschuur Haarlem, denieuweoost.nl