Toen een gerenommeerd Nederlands acteur na een première van de Duitse regisseur Jürgen Gosch bij de directie van het gezelschap informeerde of het de bedoeling was dat Gosch binnenkort nóg een gastregie zou komen doen, en het antwoord bevestigend luidde, zegde de desbetreffende acteur meteen het vaste contract op. Of de anekdote klopt of door middel van een hoge alcoholconsumptie is gekwadrateerd, weet ik niet. Ze is in ieder geval tekenend: de verhouding acteur-regisseur kan van haat naar Haat schieten. Het toneelleven is lang niet altijd leuk. De vraag is of het «gewone» toneelpubliek daarvan in kennis moet worden gesteld. Leidt het verwerken van repetitielokaalroddels in voorstellingen niet snel tot rebbelend&kwebbelend Albert-Verlinde-toneel?

The proof of the pudding is in the eating. Anders gezegd: de gehele maand januari kunt u in het Amsterdamse Theater Bellevue vijf actrices aanschouwen, die bij de naam «Jürgen Gosch» al zes jaar lang spontaan rode vlekken in de hals en bloedende stigmata in de handpalmen krijgen. Zij speelden in 1998 het koor in de klassieke tragedie Bakchanten van Euripides, in de regie van Gosch. De vijf oudtestamentisch razende vrouwentongen roddelen dat de regisseur over het koor óf niet had nagedacht, óf dat hij liever vijf piemeltjesblote mannen had gehad, en in géén geval vijf «hysterische, talentloze wijven», die op elk voorstel dat ze deden steevast werden onthaald op de tekst: «Ist doch blöd!» Wat volgens Koene-Endepols, afhankelijk van de stemming waarin de spreker zich bevindt, afwisselend kan worden uitgelegd als zwakzinnig, idioot, vervelend, onaangenaam, maar in de relatie van een Duitse regisseur tot vrouwen bij voorkeur als dom respectievelijk stom.

De vijf dames hebben er nog steeds nachtmerries van, met name als ze – als het even kan samen – zwaar hebben getafeld en ingenomen.

Tijdens een van die fuck-Gosch-diners is schrijver-regisseur Gerardjan Rijnders aangeschoven, met bandrecorder of laptop, en het resultaat is het vijftig minuten durende, laat (zéér laat)-Helleense koordrama Blöd. De vijf meiden spelen het in een uitvergroot, rechthoekig gluurgat met zicht op hun kleedkamer. Ze maken zich (letterlijk) op voor de veertigste hoe-erg-het-was-en-hoe-blöd-voorstelling van Bakchanten. Compleet met die stokken, die beha’s, dat rijgleer en die maskers waardoor je geen hand voor ogen kon zien.

Ik beschik over de onhebbelijke en voyeuristische afwijking dol te zijn op acteursanekdotes. In verscheidene configuraties heb ik stikkend van de lach details vernomen over achterschermse memorabilia waarover ik geacht word he-le-maal niets te weten. Blöd was derhalve bijzonder aan mij besteed. De vijf actrices – ik noem ze in alfabetische volgorde: Lieke-Rosa Altink, Sandra Mattie, Barbara Pouwels, Fleur Renes en Sjoera Retèl – ranselen zichzelf tot een even hilarisch als tragikomisch als jankend als jolig-geitend potje top-schmiere. Toneelporno voor de lachspiegel van de kleedkamer. Ze zijn aan elkaar gewaagd, ze nemen de ranselende estafettestokken «hinter das Haüschchen», de hangplek linksachter waartoe ze door Jürgen Gosch steeds weer werden veroordeeld, bekwaam van elkaar over. Alle stemsoorten komen in hun koor voor: van gierende sopranettes, via warme alten tot de af en toe dolkomisch bassende Barbara Pouwels, die mij een blaasvernauwing bezorgde.

Wanneer het toneel voor u een heilige kunstvorm is, waarin voor de zin: «Dit kún je toneelspelers gewoon níet aandoen, uitroepteken» geen plaats is, moet u Bellevue deze maand mijden. Als u mee wilt kijken in de uitgewoonde keuken van de Zwoegers-En-Ploegers-der-Bühnen moet u meteen in de rij voor een kaartje. Jürgen Gosch blíjft natuurlijk de geniale regisseur die hij nu eenmaal is – zo communicatief als een straatlantaarnpaal by the way, maar dat is Gerardjan Rijnders ook. Hopelijk werkt Blöd voor «Jürgens Vijftal» als een heuse katharsis. «Und nimm doch die Zigarettenpfeife aus den Mund, du Hund!»

Gaat het daarná weer gewoon over Het Vak, Ladies!?

Geintje!

Blöd is nog te zien in Theater Bellevue, tot en met 30 januari, iedere dag (behalve zaterdag en maandag) om 12.30 uur. Inlichtingen en reserveringen: 020-5305301, www.theaterbellevue.nl