Een initiatief van de Nederlandse Bachvereniging, die met het oog op haar honderdjarig bestaan in 2021 het plan opvatte het hele hooggebergte live op video vast te leggen. Uiteraard authentiek en in een bijpassende ambiance: cantates en orgels in de kerk, kamermuziek in de huiskamer. Begeleidende video-toelichtingen van dirigenten en solisten, stuk voor stuk ontroerend erudiete oude-muziekspecialisten, onderstrepen de encyclopedische ambities.

Op de gebruiksvriendelijke site staat sinds mei 2014 elke vrijdag een nieuw stuk online, dus men heeft nog even. Een goed moment voor een tussenstand was afgelopen week de release van opname nummer 100, de cantate Was Gott tut, das ist wohlgetan, bwv 100. Men doet er Hollands opgetogen over: ‘Bach pakt uit met hoorns en pauken.’

Was het maar waar. Dirigent is Jos van Veldhoven, artistiek leider van de Bachvereniging en een deskundig man, maar een musicus die je meer verbeeldingskracht en gevoel voor mysterie zou toewensen. De God van de Bachvereniging is onder zijn vriendelijke leiding een bebakkebaarde huisvriend uit de Camera obscura. Een overprudente emotieangst legt alles lam: de tempi, de frasering, de muzikale maar overwegend comateuze solisten. Ik hoor de dodelijk tevreden Hollands burgerlijke huisvlijtcultuur die ik van thuis ken. Die wekelijkse musiceervreugde op opa’s zelfgebouwde gamba’s. Het spel is substantieloos, geen toon krijgt glans; het vuur van de cantate Schwingt freudig euch empor is voor de eerste maat gedoofd. Het stelt teleur een monument voor de grootste componist aller tijden zo voor je ogen te zien verbrokkelen, vooral omdat de intenties zo ontroerend nobel zijn. Het openingskoor van de Matthäus-Passion is met dat uitgebluste huiskamercontinuo een bezoeking. Alles keurig boven en achter elkaar, geen lijn een boog, de goddelijke gang van A naar B een zaak van tellen die laat slepen wat moest stromen, een koor met anorexia, zo flinterdun. Akkoord: het zijn concertregistraties. Schaaf- en correctiewerk zit er niet in. En natuurlijk zijn het momentopnamen. Ook Van Veldhoven erkent dat Bach over een halve eeuw waarschijnlijk weer totaal anders zal klinken.

Bovendien draagt hij zijn kruis niet alleen. Twee andere projectdirigenten – Lars Erik Mortensen en Fabio Bonizzoni – tonen in de cantates meer gevoel voor dynamiek en hier en daar voor mysterie. Bij Bonizzoni, ook geen wildebras, is tenminste de spirituele dimensie veilig. En een voordeel van Van Veldhovens kalme temperament is dat het in jubelcantates als Herr Gott, dich loben alle wir, bwv 130, het afgrijselijke religetrompetter ietsje afblust. Maar die grote componist in al zijn grootheid zie je zelden voor je.

allofbach.com

Beeld:All of Bach, elke week een nieuwe opname uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging. Foto: All of Bach /youtube