Televisieserie – Gawie Keyser

Veep

De vergadering waarin het veelbesproken logo van de Democratische presidentskandidaat Hillary Clinton werd bedacht had ongeveer als volgt kunnen verlopen: drie of vier mannen van middelbare leeftijd gekleed in grijze pakken achter laptops, en één verfomfaaid uitziende blondine van nét de verkeerde kant van twintig die hysterisch dingen zegt waar niemand naar luistert. Althans, dat is het tafereel in het Witte Huis wanneer de adviseurs van de allereerste vrouwelijke president van de Verenigde Staten, president Selina Meyer, een belangrijke speech voorbereiden die zij rechtstreeks moet uitspreken.

In de eerste aflevering van seizoen vier van de HBO-comedyserie Veep loopt alles in het honderd wanneer de verkeerde versie van de speech op het doorzichtige scherm voor president Meyer verschijnt – en ze in het volgepakte Huis van Afgevaardigden plotseling met haar mond vol tanden staat. Paniek achter de schermen. Een usb-stick! Met de juiste versie! Wacht, welke kant van de stick moet in de computer? Zo, dat scheelde weinig! Stick erin. Speech geprojecteerd op het scherm. Grijze mannen en vernielde blondine opgelucht. Hoewel, een grijze man die nét iets slimmer kijkt dan de rest constateert kalm dat het misschien toch niet de juiste versie is, maar die versie waarin de regering zestig miljard dollar investeert in nucleaire onderzeeërs. En, eh, is dát plan niet van de vorige president, die van de andere partij?

Hoe het bij Clinton is gegaan, weten we niet precies, maar vaststaat dat ze net als president Meyer in Veep allerlei adviseurs in dienst heeft die haar campagne runnen en die moeten adviseren over het logo. Een H, dus, met een pijl naar rechts. Hoe koddig. Wát stelt dat voor? De reacties op sociale media schetsen de hilariteit en verwarring. ‘Met MS Paint gemaakt.’ ‘Door een basisschoolleerling.’ En: ‘Een bord dat de weg naar een ziekenhuis wijst?’ Waaraan je dus zou kunnen toevoegen: gemaakt door het campagneteam van president Meyer in Veep?

Julia Louis-Dreyfus, bekend als Elaine in Seinfeld en als de gescheiden moeder in de zeer ondergewaardeerde sitcom The New Adventures of Old Christine (2006-2010), speelt de rol van president Meyer met hetzelfde soort stuntelige intelligentie dat haar eerdere personages kenmerkt. Ze is slimmer dan iedereen om haar heen, zeker die middelbare mannen, maar valt telkens weer ten prooi aan de situaties waarin ze terechtkomt. Zo is Veep niet ver verwijderd van de klassieke sitcom, een genre dat eigenlijk niet meer bestaat. Maar net als in de hoogtijdagen van sitcoms als Cheers, misschien wel de beste ooit, dankt ook Veep zijn kwaliteit aan briljante scripts met teksten waarvan de humor perfect getimed is. Bijvoorbeeld: ‘I’m used to dealing with angry, aggressive, dysfunctional men ‒ i.e., men’ (president Meyer tijdens een vergadering met de militaire top over bezuinigingen op defensie-uitgaven). En zo gaat het maar door.

De cinéma-vérité-stijl, ontwikkeld in onder meer 30 Rock _, The Office_ en The Thick of It_ ,_ wordt in Veep vervolmaakt. Voeg hierbij de staccato afgevuurde teksten die grappig en slim zijn, haast op het niveau van een Marx Brothers-film, en de eerste aflevering van Veep is een triomf. Dat belooft veel goeds voor de komende maanden, en helemaal nu ook de campagne van Hillary Clinton een feit is.

Het vierde seizoen van Veep is nu te zien op HBO in wekelijkse afleveringen, daarna on demand

Televisie – Walter van der Kooi

Tegenlicht: Access to Africa

Afrika mag het veronachtzaamde continent zijn, Nederlandse documentairemakers gaan er vaak en graag heen. Legio films, vaak heel goede, over wat tussen Tunis en Kaapstad gebeurt, met duidelijke voorkeur voor de Subsahara.

Nieuwe loot aan de stam is de Tegenlicht-aflevering van zondag: Access to Africa. Mondiaal hebben nu drie miljard mensen toegang tot internet, vier nog niet. Van die vier woont een groot deel in Afrika en internetmultinationals werken eraan om het hele continent te gaan bestrijken (Google middels luchtballonnen, Facebook met drones). Maar er zijn ook kleinschaliger en idealistischer projecten (zoals Outernet) die Afrikanen toegang tot internet willen helpen verschaffen. Bovenal zijn er legio Afrikanen die zich inspannen om ingeplugd te raken in het wereldwijde net of continentgenoten daartoe in staat te stellen. Variërend in oplossingen van simpele, goedkope en idealistische tot sophisticated en dure. Die eerste zelfs in landelijke, dunbevolkte gebieden door jonge intellectuelen; de laatste bijvoorbeeld in een dure witte woonwijk in Johannesburg waar burgerinitiatief leidde tot particuliere aanleg van supersnel internet met het oog op een geavanceerd beveiligingssysteem voor de hele buurt. ‘Highspeedsluts’ worden we genoemd, zegt de initiatiefneemster tevreden lachend over zichzelf en haar hond uitlatende buurvrouwen.

Outernet wil via een systeem van microsatellieten en radiofrequenties overal gratis toegang creëren tot een beperkte versie van internet. De Nederlander Robbert Mica reist daartoe door Afrika en stelt vast dat ook in de slums smartphones regel zijn en dan ook nog vaak de nieuwste modellen. Inderdaad, zegt Tegenlicht: driekwart van de Afrikanen heeft een mobieltje, waarvan de helft smartphone. Eén op de vijf kan op internet en aan toegang voor de andere vier wordt dus gewerkt. Het gaat om razendsnelle veranderingen met ingrijpende consequenties, waarover de meeste betrokken Afrikanen buitengewoon positief gestemd zijn: Afrika zal niet alleen inhalen maar voortrekker worden. Dat denken niet alleen startup-types met dollartekens in de ogen, ook de idealisten en de Kameroense filosoof Achille Mbembe.

Bregtje van der Haak, Access tot Africa, VPRO Tegenlicht, zondag 19 april, NPO 2, 21.00 uur

De IJzeren eeuw

Misschien was ik iets te zuinig in het aanbevelen van De IJzeren eeuw (NTR/VPRO) over de vaderlandse periode 1800-1900. Daarom ten tweeden male, naar aanleiding van de tweede aflevering over de weduwe Johanna Borski, geboren Van de Velde. Onder de dertien namen van personages aan wie de afleveringen zijn opgehangen is zij een van de minst bekende. Als haar man Willem, commissionair in effecten en participant in de bank Hope, overlijdt is ze vijftig en schatrijk. Maar bepaald niet in ruste. Haar belang is onder meer dat ze Willem I helpt De Nederlandsche Bank te stichten door voor twee miljoen gulden aandelen te kopen; en dat ze in 1840 diens troetelkind de Nederlandsche Handel-Maatschappij redt. Wie landgoed Elswout bij Haarlem kent weet nu waar ze woonde als ze niet in een van haar Amsterdams grachtenpanden verbleef, maar weet waarschijnlijk niet dat die idyllische plek (met dat lelijke buitenhuis) onderdeel was van een veel groter grondbezit dat de gehele Kennemer Duinen besloeg.

Net als in de eerste aflevering komt Oranje er met lof maar ook met butsen en deuken van af (onder meer vanwege onverantwoorde en ongecontroleerde grepen in de kas). Verbijstering ook over een onderhoudsbeurt van de Nieuwe Kerk in 1959. Johanna lag er begraven, zoals een groot deel van de Amsterdamse elite. Graven zijn geruimd, grafstenen weggehaald; een enkele steen is willekeurig teruggelegd, de rest verdwenen en de plattegrond van de situatie voor deze radicale ingreep is spoorloos. Zo doen wij dat. Hans Goedkoop verbindt interviews en commentaar voortreffelijk. Kom maar op met de resterende elf.

Vrijdags, NPO 2, 21.05 uur

Popmuziek – Leon Verdonschot

Modern Life Is War

De werkelijk bezeten live-energie van Modern Life Is War uit Marshalltown, Iowa is zelfs in de hardere segmenten van de gitaarrock uniek. De band stopte er in 2008 mee, maar kwam een paar jaar later weer bij elkaar. En zoals zo vaak bij bands die een paar jaar niet hebben bestaan: inmiddels was hun status die van een cultlegende. De nummers hebben over het algemeen voor een hardcoreband een opmerkelijk laag tempo, met een nadruk op de opbouw, en veel aandacht voor de teksten. Hun show vorig jaar op het Belgische Groezrock-festival, het grootste hardcore- en punkfestival ter wereld, valt niet te omschrijven zonder terug te vallen op referenties naar veldslagen. Enfin, oordeel zelf. Doorgaans spelen ze een nummer of vijftien. Meer zit er niet in: dan is iedereen uitgeput. Zie hier waarom, in deze compilatie van dat Groezrock-optreden. Let vooral op het begin, en het explosieve moment rond 8’33.

Dynamo Eindhoven, vrijdag 17 april, 19.30 uur

Roni Size

In 1997 was hij niets minder dan een pionier: Roni Size, uit een voorstad van Bristol. Het album New Forms van Roni Size Reprazent is een klassieker in de drum ’n bass, een genre waarvan de invloed zich ver uitstrekte: zelfs David Bowie verwerkte het in de jaren negentig in zijn nummers. Wanneer hit Brown Paper Bag anno 2015 door een deejay wordt ingezet op een festival, gaat er nog een steeds een schokgolf door een tent. Zo invloedrijk bleef Roni Size niet, en ook het genre boette gaandeweg aan positie binnen de popmuziek in. Live bleef hij wel de moeite waard, ook door de vele invloeden uit funk, soul en (hoewel spaarzaam) de muziek waarmee hij begon: reggae. Zaterdag speelt hij in De Melkweg, en er zijn nog kaarten.

De grote hit van Roni Size Reprazent:

De Melkweg, Amsterdam, zaterdag 18 april, 20.00 uur

Toneel – Loek Zonneveld

Nora & Othello in reprise

Toneelvoorstellingen die op het repertoire van gezelschappen blijven en regelmatig opnieuw gespeeld worden – iets wat in Nederland over het algemeen niet langer dan één seizoen lukt – die worden zelden zwakker, meestal beter. Zei Ivo van Hove onlangs in een publiek interview op de Amsterdamse Theaterschool. Zijn Toneelgroep Amsterdam kan zich de luxe permitteren om voorstellingen na enige tijd in reprise te nemen. Er komen er nu twee aan.

Eerst Shakespeare’s Othello in Van Hove’s regie uit 2003, met een nieuwe Desdemona (Hélène Devos) en een verse Cassio (Robbert de Hoog). Dat is een sterke voorstelling met het in kracht en nuances gegroeide duo Hans Kesting (in de titelrol) en Roeland Fernhout die als Jago het overtuigendst ouder en geheimzinniger is geworden.

Vlak daarvoor speelt er een reprise van Nora van Henrik Ibsen, een beduidend jongere voorstelling (2013) met Halina Reijn in de titelrol (zij kreeg voor die rol de prestigieuze toneelprijs Theo d’Or, en terecht). Er is in haar samenwerking met regisseur Thibaud Delpeut gezocht naar iets dat riskant en loei-boeiend is: het tonen van de spanning tussen maskerade en demasqué. Maar dan wel achter elkaar gemonteerd en niet door elkaar. Het resultaat is een spannende ‘sectie’ op het gedrag van een bourgeois-vrouw met een vrijheidskoorts die zich niet meer temmen laat.

Wat Halina Reijn hier laat zien is groots, want gevaarlijk. Ik beschreef het twee jaar geleden als ‘randje emotionele oersoep, nooit eroverheen’. De cast is goeddeels dezelfde gebleven, het nieuwe ensemblelid Aus Greidanus jr. speelt Nora’s echtgenoot Helmer. Reprises om naar uit te zien.

Nora van Ibsen, 22 april t/m 2 mei. Othello van Shakespeare, 6 t/m 16 mei. Alle voorstellingen in Stadsschouwburg Amsterdam