Dat ‘single play’ is de oudste vorm van originele televisiekunst, maar door het succes van lange series dreigde het genre in de verdrukking te komen. Nieuwe film is alleen al een zegen omdat, in literatuurtermen, de novelle en de niet-vuistdikke roman ermee gered zijn en omdat het een plek is waar jonge makers eerder kansen krijgen dan bij grote projecten. Niet dat het tv-spel als oefening voor de serie zou moeten dienen (alsof gedicht of kort verhaal louter opstap zijn naar de baksteenroman): menige One Night Stand is artistiek beduidend interessanter, origineler en beter dan menige serie. Helaas krijgen ze minder aandacht en kijkers.
De hele reeks is een aanrader, maar zes films hier bespreken is onmogelijk. Dus beperk ik me tot de toppers Horizon en In vrijheid die ook genomineerd waren voor het Gouden Kalf ‘Beste Televisiedrama’. (Horizon won en werd door de presentatrice prompt op zijn Engels uitgesproken). Jaargang 2016 telt maar liefst drie aardige komedies, maar de nominaties betreffen de ernst des levens. In Horizon gaat het om de zestienjarige Lieke, wier moeder is overleden. Ze is een ‘gewone’ tiener met bovengemiddeld talent voor schoonspringen. Het zwembad en de fijne relatie met haar jonge coach zijn vreugde in zware tijd. De omgeving, haar rouwende, liefhebbende vader voorop, is uiteraard bezorgd, wat haar vaak irriteert. Terwijl die zorg niet zonder reden is: ze heeft moeite met het beheersen van haar woede. Er moest zelfs een psycholoog worden ingeschakeld. Katalysator voor het drama is de komst van een nieuw meisje in haar springteam. Concurrent in de sport, maar ook, voor Lieke’s gevoel, in de relatie met de coach. Het haalt het slechtste in haar boven.
Op papier lijkt dit schematisch, simplistisch, voorspelbaar. Maar Horizon is . En Susan Radder speelt fabelachtig een jonge vrouw in wie verdriet en jaloezie krachten losmaken die ze niet kan beheersen. De kijker blijft mededogen voelen. Ook In vrijheid wordt gedragen door een prachtige vrouwenrol. Nazmiye Oral (Gouden Kalf beste actrice tv-drama) is de moeder van Ismaël, Syrië-ganger, maar ontsnapt en terug in Nederland. Hij is onder voorwaarden voorlopig ‘in vrijheid’, mede doordat moeder Neziha bereid is hem weer in huis te nemen. Dus ook hier een met recht en reden bezorgde ouder die, in dit geval, alles in het werk stelt haar kind binnen de maatschappij en buiten radicalisme en gevangenis te houden. Maar wier pogingen tot contact afketsen op zijn zwijgen, vermoedelijk trauma, argwaan, trots en religieuze strengheid. Ali Sultan, die Ismaël speelt, had wat mij betreft ook een nominatie ‘beste acteur’ verdiend. De wanhoop en machteloosheid van ouders met geradicaliseerde kinderen wordt akelig voelbaar. Daarin is In vrijheid net iets universeler dan Horizon – die wel mijn favoriet is.
Giancarlo Sánchez (regie); Jaap Peter Enderlé (scenario, naar script van Willem Hietkamp), Horizon, zondag 9 oktober, NPO 3. Floor van der Meulen (regie); Jaap Peter Enderlé (scenario), In vrijheid, zondag 23 oktober, NPO 3. onenightstand.ntr.nl
Beeld: One Night Stand, still Horizon ( NPO 3 / NTR)