Curieus genoeg ging dat al snel richting een consensus dat de schutter ‘niets’ met IS te maken had en dat IS maar wat opschepte door hem ‘een soldaat van het kalifaat’ te noemen. Zelfs president Obama zat op die lijn. Maar dat duidt op een merkwaardig onvermogen om de oorlog te bevatten die we zelf voeren. Simpel gezegd is iemand die gehoor geeft aan een oproep om te vechten natuurlijk een soldaat. Academisch geformuleerd zien we nu een schoolvoorbeeld van wat ‘hybride oorlogvoering’ wordt genoemd: de vermenging van conventionele oorlog (met soldaten, kazernes en een frontlijn) met propaganda, sociale-mediacampagnes, terrorisme, opruiing en andere vormen van strijd.
Afgelopen zondag, terwijl de schutter in Orlando zijn wapens gereed maakte voor zijn aanval op nachtclub Pulse, laadden zes uur oostwaarts Libische militieleden hun geweren om de kuststad Sirte in te nemen. Weer een paar landen verder beklommen Iraakse vrijwilligers hun pantserwagens voor een aanval op de stad Fallujah. Die drie fronten hebben niet alleen met elkaar te maken omdat ze deel zijn van de oorlog van IS tegen de halve wereld. Ze grijpen ook strategisch in elkaar: ze zijn bedoeld om elkaar te versterken, de aandacht van de tegenstander te spreiden, signalen te sturen naar de achterban. IS toonde zich de afgelopen jaren een meester in dit schaken op verschillende borden tegelijk. Maar deze lente lijkt de klad erin te zitten.
De lente is traditioneel het vechtseizoen in Irak en Syrië. De afgelopen jaren was het ook steevast het moment waarop IS de tactische plannen van haar belangrijkste vijanden overhoop gooide. Vorig jaar bijvoorbeeld had Irak een groot offensief aangekondigd tegen de grote steden die IS in handen had: Tikrit en Mosul. Als het meezat zelfs IS-hoofdstad Raqqa. Maar toen nam IS opeens onverwacht de Iraakse stad Ramadi in en daarna de oude oasestad Palmyra. Niet alleen scoorde IS daarmee een berg pr-punten en dwong ze maandenlang aandacht af voor het lot van Palmyra’s monumenten. Ze wierp ook het strijdplan van haar vijanden een jaar terug, en verlengde zo haar eigen bestaan ook met minstens een jaar.
Maar dit vechtseizoen is zo’n spoiling attack er nog niet van gekomen. De VS, die de strijd tegen IS proberen te coördineren, hebben er ook alles aan gedaan om dat te voorkomen. Bijvoorbeeld met een campagne om IS-leiders vanuit lucht te doden. Het Pentagon claimt dat het al 120 maal is gelukt, met drones die via informanten en elektronische spionage naar hun doelwit worden geleid. Het lijkt de nodige onrust te hebben gezaaid: verschillende bronnen melden dat IS vermeende informanten opspoort, martelt en doodt, en dat er platen boven de stoepen van Raqqa zijn getimmerd zodat IS-leiders er ongezien kunnen rondlopen. Al eerder vernietigden de VS olie-installaties van IS en banken waar ze cash geld vermoedden. Dat leidde ertoe dat IS de lonen van haar strijders halveerde en hun begrip vroeg voor ‘exceptionele omstandigheden’. De VS claimen dat de aanvoer van rekruten hierdoor ook opdroogt. En als Fallujah straks valt – een strijdlustige, IS-gezinde stad – valt een van IS’ belangrijkste rekruteringsplekken weg.
In vergelijking met vorige jaren stelt IS daar weinig tegenover. Weliswaar volgde de aanslag in Orlando op een reeks van aanslagen in Damascus, Bagdad en andere steden rond IS-gebied – die zijn vreselijk, maar ze zijn ook B-keus vergeleken met een aanval zoals die op Palmyra, die IS maanden of jaren respijt kan geven. ‘Als zelfmoordaanslagen het ergste zijn wat IS kan doen, is dat een goed teken voor Obama’s oorlogsstrategie’, schreef een Amerikaanse oud-kolonel, nu in dienst van George Washington University, eerder deze maand. Militair gezien valt daar geen speld tussen te krijgen. Maar helaas is de hybride oorlogvoering van IS niet alleen militair van aard, maar ook politiek en ideologisch. Het mag dan in de goede richting gaan op de slagvelden van Libië en Irak, in de VS kan de hybride oorlog van IS ertoe leiden dat de Amerikanen zichzelf politiek diep verminken. Het wordt nog maanden afwachten.
Deze lente lijkt bij IS de klad erin te zitten