MOSKOU – Nikolaj Kaledin heeft de Fortuyn-beelden uit Nederland gezien en is verbijsterd. Niet zozeer vanwege de moord op deze ‘Hollandse Zjirinovski’, maar omdat hij kennelijk door het leven ging zonder lijfwacht. Onvoorstelbaar, vindt de dertigjarige Moskoviet, voor wie persoonsbeveiliging zijn dagtaak is.

‘Zjirinovski gaat nooit zonder lijfwachten de straat op’, weet Nikolaj, die zijn carrière begon bij de FSB (de voormalige KGB), maar een aantal jaren geleden overstapte naar een privé-beveiligingsbedrijf waar de betaling twaalf maal hoger ligt. ‘En niet alleen landelijke politici; zelfs burgemeesters van provinciestadjes wagen het niet om zonder bodyguard door het leven te gaan.’

Politiek gaat over het nemen van beslissingen en die gaan (zeer dikwijls) over geld. In Rusland heeft dat onder de presidenten Jeltsin en Poetin geleid tot een beveiligingsapparaat van overheidsdienaars waarbij dat in Nederland simpelweg verbleekt. Er is zelfs een landelijk verbond voor lijfwachten, dat regelmatig competities pistoolschieten en het onschadelijk maken van aanvallers houdt.

Naast politici heeft de kaste der succesvolle ondernemers in Rusland gezorgd voor een beveiligingsbusiness waarin op dit moment een kleine miljoen mensen werkzaam zijn. Lange tijd was het hebben van een bodyguard voor veel ‘nieuwe Russen’ een statussymbool. Maar voor de meesten is die lol er nu wel af en veranderd in bittere noodzaak.

Zoals voor de Nederlandse uitgever en zakentycoon Derk Sauer, die zich evenmin zonder lijfwacht in Rusland over straat begeeft. Sauer wordt bedreigd door maffiose types uit de Moskouse modellenwereld die exclusieve toegang tot zijn glossy bladen willen hebben.

Niet alleen politici en zakenlui, ook de meeste gewone Russische burgers zijn bezorgd om de eigen veiligheid op een wijze die veel weg heeft van een nationale psychose. Zelfs het kleinste straatkioskje in Moskou wordt tegenwoordig door een geüniformeerde en gewapende Rus in de gaten gehouden.

Na de bomaanslagen op twee Moskouse flatgebouwen in het najaar van 1999 verordonneerde burgemeester Joeri Loezjkov per oekaze dat alle Moskouse huizen moesten worden beveiligd. De wet heeft inmiddels geleid tot het installeren van videobewakingscamera’s in een aantal stadsdelen waarvan de beelden in een centrale computer worden verzameld en bewaard. Het ligt in de bedoeling dat uiteindelijk ieder portiek in Moskou per video wordt bewaakt.

‘Onzinnig’, vindt Nikolaj Kaledin. ‘Veel huismeesters en bewakers zullen hierdoor uiteindelijk verdwijnen. Bij een misdrijf kan dan alleen nog achteraf worden gereageerd, als het te laat is. Zoals bij de moord op uw meneer Fortuyn.’