Het had slechter kunnen aflopen met Nick Leeson. Twaalf jaar nadat het ‘wonderkind’ van het bankwezen het grootste financiële schandaal in de geschiedenis veroorzaakte, zitten we in de lobby van het Galway Bay Hotel in het westen van Ierland, met uitzicht op de gelijknamige baai, geroemd als een van de mooiste van Europa. Nick Leeson wordt door het personeel met de nodige egards behandeld, als was hij de plaatselijke wereldster. Leeson laat het hem op een schelmachtige manier welgevallen.
Leeson sloeg ruim tien jaar geleden op de vlucht voor het bankroet van de Barings Bank, werd gepakt, zat vierenhalf jaar in een van Aziës meest beruchte gevangenissen, leed aan darmkanker, werd alom verguisd en kreeg een echtscheiding achter de kiezen. Dat alles binnen minder dan tien jaar.
En nu? Ondanks het feit dat hij sinds het faillissement van de Barings Bank, destijds ’s werelds oudste en meest prestigieuze bankinstelling waar onder anderen de Britse koningin een spaarboekje had, synoniem staat voor fraude en hij zichzelf sindsdien als ‘niet tewerkstelbaar’ beschouwde, is Leeson nu anderhalf jaar commercieel manager van het weinig betekenende Galway United FC. De Londenaar die op amper 27-jarige leeftijd voor een briljante financiële carrière stond, woont tegenwoordig met zijn tweede vrouw Leona Tormay, een schoonheidsspecialiste, in Bearna, een weinig kosmopolitisch dorp langs de ruige Atlantische kust.
Maar ‘de mislukking op mijn cv’, zoals hij de val van de Barings Bank niet zonder cynisme afdoet, heeft zijn flair voor zaken geenszins aangetast. Leeson is erin geslaagd zichzelf tot een kwaliteitsmerk om te turnen dat zijn beruchte verhaal verkoopt als een spannende thriller, verteld door de hoofdrolspeler zelf. Met de spannende lokzin: ‘Hoe kon één trader het bankimperium op de knieën krijgen dat de napoleonistische oorlogen had bekostigd?’ Hij was zowaar begonnen aan een carrière als populaire psycholoog met de publicatie van Back from the Brink, een boek over stressmanagement dat hij samen schreef met Ivan Tyrrell, een van Groot-Brittanniës meest gerespecteerde psychoanalytici.
Nick Leeson als commercieel manager van een voetbalteam dat net niet het etiket van caféploeg draagt: interessante carrièrewending.
Nick Leeson: ‘Ik woon nu vier jaar in Galway en mijn vrouw is twee jaar geleden bevallen van ons eerste kind. Het zag er dus naar uit dat mijn nabije toekomst hier ligt. Ik had een vrij drukke bezigheid als after dinner-spreker, maar ik had behoefte aan een verse uitdaging, een nieuwe kans. Ik ben toen maar in de lokale krant in de werkaanbiedingen gaan grasduinen, en heb op de advertentie van de voetbalploeg gereageerd. Misschien is dat een vreemd huwelijk, maar ik vind het boeiend; ik ben een sportfanaat.
Er staan uiteraard niet veel bedrijven te springen om me aan boord te hijsen. De naam Nick Leeson heeft de persoon al lang overstegen. Managers en bedrijfsleiders luisteren allemaal heel geïnteresseerd naar wat ik tijdens een spreekbeurt te verkondigen heb, maar gaan me daarom nog geen baan aanbieden. Ik had me er al bij neergelegd dat ik unemployable was. Het is nu mijn ambitie om Galway United FC op een hoger niveau te tillen, en ik ben bereid me daar ten volle voor in te zetten. Ik kan me nu moeilijk nog een mislukking op mijn cv veroorloven.’
Hoe heeft u het management van Galway United FC tijdens het sollicitatiegesprek kunnen overtuigen om verder te kijken dan uw ongelukkige verleden?
‘Ze kenden uiteraard mijn reputatie, maar van man tot man hebben ze een andere persoon leren kennen. Toen ze dat beseften, hebben ze me op basis van mijn kwaliteiten en mijn plannen voor het team aangenomen en daar heeft de hele club warm op gereageerd.’
En toen kreeg de onbekende ploeg de media over zich heen, ook mooi meegenomen.
‘Uiteraard hebben we het daar vooraf over gehad, want ik besefte dat de aankondiging interesse zou wekken. Maar niemand had verwacht dat zelfs Sky News hier zou neerstrijken en dat ik naar alle mogelijke praatprogramma’s op de Ierse televisie zou worden gesleurd. Maar ik ga niet doen alsof de media geen nuttig instrument zijn. Ik heb van die aandacht intussen handig gebruik gemaakt om sponsorovereenkomsten te sluiten en om evenementen van de ploeg te financieren.’
Hoe bent u, na uw ontslag uit de gevangenis in Singapore en uw terugkeer naar Londen, aan de westkust van Ierland verzeild geraakt?
‘Mijn vrouw Leona woonde en werkte in Galway. De twee kinderen uit haar eerste huwelijk gaan in Bearna ook naar de lokale Gaelscoil, de Ierstalige school, dus was het logischer en handiger dat ik hier zou komen wonen dan dat zij naar Londen zouden verhuizen. Ik weet niet of ik mijn hele leven in Ierland wil blijven wonen, ik stippel mijn volledige toekomst niet uit. Ik heb mijn status verspeeld, mijn eerste huwelijk is kapotgegaan, ik heb met kanker en in totale eenzaamheid geleefd. En ik heb dat allemaal overwonnen. Ik weet nu dat ik dat kan. Er is dus niet veel dat me deze dagen nog zorgen baart. Het geeft me kracht dat ik ’s morgens kan opstaan zonder zorgen, en het geeft hoop om mijn leven verder op te bouwen. Misschien heb ik onderweg een paar mensen tegen me gekant, het zij zo. Wat die mensen vandaag het meest stoort, is dat ik ondanks alles nog leef, overleef, en wel vaar.’
Vorig jaar verscheen uw boek over stressmanagement. Het is een ontluisterend verhaal waarin u stress de schuld geeft van wat er fout is gelopen.
‘Iedereen heeft de kracht om met stress om te gaan, en toch verlamt het veel mensen zodanig dat ze niet meer kunnen functioneren.’
Zelf erkent u dat u tijdens uw loopbaan bij de Barings Bank toegaf aan alcoholmisbruik en wilde feesten. Uiteindelijk bracht uw hang naar status u – en de bank – ten val.
‘Ik dacht lang dat trots me ervan heeft weerhouden op te houden met het verdoezelen van verliezen en naar iemand toe te stappen om hen in te lichten over mijn fouten. Maar het was mijn status bij de bank die me uiteindelijk tot het uiterste dreef, want iedereen rondom me – niet alleen bij Barings maar ook in mijn privé-leven – geloofde in mijn succes.’
Beschouwt u zichzelf als een crimineel?
Nick Leeson: ‘Het is een etiket dat lang op mijn voorhoofd kleefde, maar dat ik aan het afwerpen ben. Natuurlijk heb ik mensen misleid, maar ik had nooit de bedoeling de Barings Bank te laten kelderen. Er was geen sprake van criminele intenties. De prijs die ik heb betaald, de celstraf, vind ik veel zwaarder dan het etiket crimineel. Ik sliep op de vloer in een gevangenis die door bendes zware gangsters werd geterroriseerd, ook al was het dan de strengst beveiligde gevangenis van Singapore. Ondertussen vroeg mijn eerste vrouw de scheiding aan en was er speculatie over mijn straf, die kon variëren van zes tot 84 jaar. Ik had nergens controle over, ik was compleet machteloos. Het enige wat mij bezighield, was dat ik verder moest.’
Wat was het moeilijkste?
‘De kankerdiagnose. Dan krijg je ook nog eens te horen dat je mogelijk zult sterven, of misschien weer niet. Die grijze zones waren emotioneel het zwaarst om te dragen. Je zit 23 uur per dag opgesloten in totale isolatie, afgesloten van de bekende buitenwereld, van alles en iedereen waarmee je vertrouwd bent. Je gedachten spelen voortdurend spelletjes met je. Het ene moment zat ik er helemaal doorheen, de dag erna was het draaglijk. Emotionele hoogtijdagen waren er niet. De sleutel was: nergens aan denken.
Ik werd tot waanzin gedreven. De hele dag was het er 43 graden, er was alleen water tussen acht en negen uur ’s ochtends, en dan weer hadden we onaangekondigd drie dagen geen water. Ik was in staat een cipier te vermoorden, maar de enige die ik daar kwaad mee zou hebben gedaan was mezelf. Al is die cipier bont en blauw geslagen, die gaat ’s avonds om acht uur naar huis. Uiteindelijk kun je niets anders doen dan de situatie aanvaarden.’
U bent er met vierenhalf jaar nog licht vanaf gekomen.
(fronst): ‘Noem je dat licht?’
Sinds uw 29ste bent u de grootste fraudeur uit de geschiedenis.
‘Ja, maar heb ik daar een zegje over? Ik kan het onmogelijk veranderen, dus heb ik me daarbij neergelegd. Het houdt me geenszins wakker. Ik ben genezen verklaard, ik kan verder leven zonder kanker en heb nu eindelijk vrede. Ik heb leren leven met de ondergang van de Barings Bank. Wat er nu nog over gezegd wordt, is soms kwetsend voor mijn vrouw en de kinderen, maar ik kan toch niet beïnvloeden wat de South China Morning Post schrijft.
Natuurlijk had ik liever dat het anders was gegaan. Het komt af en toe nog dertig seconden in me op, net als: “Wat als ik aan de universiteit was gaan studeren?” Dat heb ik niet gedaan, dus waarom moet ik daarom malen. In plaats daarvan vind ik het veel belangrijker om verantwoordelijk te zijn voor de daden die ik nu stel. Er zijn veel mensen die voortdurend “wat als” zeggen als ze terugkijken op de mislukkingen in hun leven. Die mensen schuiven de verantwoordelijkheid van zich af en geven dan meestal anderen de schuld. Ik doe niet mee aan dat soort wishful thinking. Ik weet sinds mijn ervaring in de gevangenis waartoe zo’n gedachtegang kan leiden. Ik wil nooit meer denken aan waar ik toen aan dacht.
Na mijn arrestatie verschenen in de Britse pers heel venijnige en sensationele verhalen. Een van Engelands topjournalisten kwam op de voorpagina van een wereldbefaamde krant aanzetten met een totaal uit de lucht gegrepen artikel over een geheime bankrekening in Duitsland waarop ik vijftig miljoen euro zou hebben veiliggesteld. De politie kwam me zelfs ondervragen over “de bankrekening”. “Welke bankrekening?” vroeg ik. “Die waar de kranten over schrijven.” Ik heb ze geantwoord dat ze de krant maar moesten gaan ondervragen. Gelukkig is de toon de voorbije vijf jaar omgeslagen.’
De populaire Ierse kranten stuurden stiekem verslaggevers naar uw tweede trouwerij. Ze kwamen terug met verhalen dat de plechtigheid nog geen twintig euro had gekost.
(grijnst): ‘De week nadien was er een zegening, gevolgd door een feest in het Four Seasons Hotel in Dublin. Daar krijg je nog geen pinda voor twintig euro. Die krant wou wraak omdat we de foto’s aan de concurrentie hadden verkocht. Maar ik besef en waardeer dat de media-aandacht mijn carrière als gastspreker op bedrijfsbijeenkomsten verlengt.’
Waarom luisteren bedrijfsleiders zo gretig?
Nick Leeson: ‘Meestal hebben ze het hele weekend vergaderd over hoe ze hun zaken moeten beheren, en dan voeren ze mij op als schoolvoorbeeld van hoe het niet moet. Ik geef steeds de eerlijke, ruwe feiten, en de ontvangst is altijd warm. Alleen als er onder de toeschouwers iemand zit die destijds bij de val van de Barings Bank betrokken was, hangt er soms wrevel in de lucht. Het is een zeer ontluisterend verhaal, niemand komt er als winnaar uit. Maar het is ook een fascinerende kijk van binnenuit. Bovendien is het niet alleen van belang voor banken. Iedereen streeft tegenwoordig een celebrity lifestyle na en stapelt schulden op. Maar ach, als ze een tijdschrift openslaan staat daar toch een advertentie in voor wéér een nieuwe creditcard.’
Officiële website Nick Leeson:
www.nickleeson.com
Officiële website Galway United FC:
www.galwayunitedfc.ie