In een balletzaal op de vierde verdieping van een enorm pand aan de Jodenbreestraat in Amsterdam doen zestien meiden en een jongen precies wat een kleine Russische vrouw van ze vraagt. In een hoger tempo dan ze gewend zijn moeten ze van de gastdocente verschillende balletoefeningen doen, eerst aan de barre en daarna in het midden van de zaal. Percy Kruythoff (48) kijkt toe en zegt dan tegen hiphopdocent Victoria Osipova, die ook aan de kant zit: ‘Ze hebben het moeilijk.’
De moeder van Osipova is voor twee weken over uit Rusland, waar ze een eigen balletschool heeft, en geeft een gastles aan de Peers-klas van 5 O’Clock Class, de oudste groep (vanaf zestien jaar). Kruythoff houdt het na een kwartier kijken voor gezien en loopt naar zijn kantoor, dat hij deelt met Rahana Oemed (38). Samen zijn ze zakelijk en artistiek leider van 5 O’Clock Class, de vooropleiding van de Academie voor Theater en Dans van de ahk.
Voor Oemed is daarmee de cirkel rond, want ze begon zelf in 2000 als danser aan 5 O’Clock Class, toen de lessen nog werden gegeven in Buurtcentrum Ganzenhoef in Amsterdam-Zuidoost, en sinds 2008 is ze terug als docent en coördinator. ‘Ik danste al bij een amateurgroep en dat vonden mijn ouders prima. Maar toen ik naar de dansacademie wilde, vond mijn vader dat geen goed idee. Dat is ook iets cultureels, mijn vader is hindoestaans en hij zag dansen als hobby.’ Leuk voor erbij, maar wel een ‘echt’ vak leren, was het devies.
De eerste periode volgde Oemed dan ook lessen bij 5 O’Clock Class zonder dat haar ouders dat wisten. ‘Er ging echt een wereld voor mij open tijdens de lessen. Een vrijheid in het dansen die ik niet kende, wauw.’ Daar staat 5 O’Clock Class ook om bekend. Het is de enige vooropleiding die niet vertrekt vanuit klassieke dans, en waar urban ook een belangrijke rol speelt. De dansers krijgen veel ruimte om zich te ontplooien en om zelf initiatief te nemen. Oemed wijst dan naar Kruythoff, die toen al als docent verbonden was aan 5 O’Clock Class. ‘Hij heeft me toen nog laten huilen’, zegt ze lachend.
Kruythoff komt van de Antillen, waar hij studeerde om architect te worden. Totdat hij op Sint Maarten bij een dansles naar binnen liep – hij was onmiddellijk verkocht. Zijn nieuwe droom, zo wist hij, was te verwezenlijken in Nederland: aan de opleiding moderne theaterdans aan de Academie voor Theater en Dans in Amsterdam. ‘Maar mijn vader vond het niks en wilde dus niet voor mijn ticket betalen om auditie te kunnen doen. “Je doet zo’n goede studie met uitzicht op een goed betaalde baan en die ga je verlaten om te dansen in Nederland?” Dat zag hij niet zitten.’ Toen zijn twee dansdocenten, die zijn talent herkenden, daar lucht van kregen, regelden zij een ticket naar Amsterdam.
De rest is geschiedenis, zou je kunnen zeggen; Kruythoff behoort als danser en choreograaf tot de top van Nederland en speelt nu als docent en mentor de rol die zijn leraren op Sint Maarten voor hem vervulden. ‘Als je zo jong bent, heb je soms iemand nodig die het in je ziet zitten en dat ook laat blijken. Zonder die docenten had ik nu een heel ander leven gehad.’
Kruythoff begon net voor de millenniumwisseling als docent bij 5 O’Clock Class, dat de naam dankt aan het tijdstip dat de lessen begonnen bij de oprichting in 1994. Een bijzondere tijd, zegt hij terugkijkend. ‘Ik werd gevraagd door Jocelyn Bergland, die voor ons lange tijd de leiding had. Het was toen heel moeilijk om docenten te vinden, omdat ze niet in Ganzenhoef les wilden geven. De Bijlmer? Dat vonden ze maar eng en gevaarlijk.’
Dat 5 O’Clock Class in de jaren negentig juist daar begon is geen toeval. Sterker nog: hier was de opleiding voor opgericht. In veel achterstandswijken was enorm veel danstalent, dat was voor iedereen duidelijk, maar op de een of andere manier wist dat talent de weg naar de academies niet te vinden. Om een brug te slaan werd 5 O’Clock Class opgericht en dat bleek een goede zet; het is inmiddels een van de beste vooropleidingen van Nederland. Zelfs dansers uit het buitenland komen voor de 5 O’Clock-lessen.
Het zorgt voor een bonte mix van leerlingen. Op de website van de opleiding staat: ‘Diversiteit is het kernwoord bij de 5 O’Clock Class. (…) En ook wanneer je naar ons docententeam en onze leerlingen kijkt, valt die diversiteit meteen op. Zij hebben uiteenlopende culturele en maatschappelijke achtergronden, zijn getraind in heel verschillende danstechnieken, maar vinden elkaar in een enorme liefde voor de dans en – waar het de docenten betreft – in hun wens om hun kennis en ervaring over te dragen op jonge generaties dansers.’
Oemed en Kruythoff worden een beetje moe van de term ‘diversiteit’. Oemed: ‘Het is echt een woord voor beleidsmakers. Bij ons is het er gewoon, is het iets vanzelfsprekends. Het is ook iets waar je niet te veel over moeten praten, maar gewoon moet doen.’ Kruythoff: ‘Het gaat ook heel natuurlijk, met docenten die onder meer uit Rusland, Ghana en van de Antillen komen. Ook de afkomst van de leerlingen is zo divers dat het geen thema is.’
5 O’Clock Class begon met alleen lessen voor jongeren vanaf zestien jaar, inmiddels zijn er drie groepen: er is een Junior Programma (tot dertien jaar), een Teen Programma (tot zestien jaar) en een programma voor Peers (vanaf zestien jaar). Van die laatste groep is de zeventienjarige David Feenstra deze dag de enige jongen in de balletles. Hij komt zes keer per week met de trein uit Barneveld naar Amsterdam. Een docent van de dansschool in het dorp raadde hem aan om de vooropleiding te doen. ‘Ik heb hier zo veel geleerd, ondanks dat het erg pittig was, want ik heb dit jaar ook mijn vwo-diploma gehaald.’ En met succes, want Feenstra is op twee dansacademies aangenomen. Hij heeft nog veel andere plannen, zoals een wetenschappelijke opleiding, maar heeft nu eerst voor dans gekozen. ‘Een andere opleiding kan ik ook later nog doen, bij dans is het toch meer leeftijdgebonden.’
Een andere reden om voor 5 O’Clock Class te kiezen, zegt Feenstra, zijn de kosten. Het is de goedkoopste vooropleiding voor dansacademies. En hoewel de subsidie is gestopt en de school dus de eigen broek moet ophouden, piekert Kruythoff er niet over om de kosten voor de leerlingen op de schroeven. ‘Nu kunnen alle kinderen bij ons dansen, ook die het thuis minder breed hebben. En dat is juist waarvoor wij in het leven zijn geroepen, om ook die groep te bedienen. We moeten ervoor waken dat we een eliteschool worden.’ En dat de subsidie is ingetrokken is geen grote verrassing. Elk jaar spande het erom en doordat ze het steeds met weinig geld moesten doen, is de leiding creatief. Als er een zaal niet beschikbaar is, kiezen ze voor een andere locatie. Ook als een docent op het laatste moment afzegt, raakt niemand in paniek. Het is een houding die overslaat op de leerlingen.
De negentienjarige Fleur De Vos komt uit Mechelen en zit in de groep oudste 5 O’Clockers. Ze staat na de balletles nog even uit te hijgen in de gang. ‘Als klein meisje wilde ik maar één ding: danseres worden. Het is er ook met de paplepel ingegoten, want mijn moeder had een dansschool.’ Om haar droom te verwezenlijken is De Vos naar Nederland verhuisd. Vorig jaar deed ze auditie voor de Academie voor Theater en Dans in Amsterdam. Daar werd ze net niet toegelaten, maar ze kreeg wel het advies om 5 O’Clock Class te doen en het nogmaals te proberen – ze hoefde er niet lang over na te denken.
Sinds het begin van dit schooljaar leeft De Vos uit een koffer; het is moeilijk om een huis te vinden in de omgeving van Amsterdam. Het afgelopen jaar is ze al zeven keer verhuisd; van hotel naar Airbnb naar kamer. Nu zit ze in Heemskerk. ‘Maar ik heb het ervoor over, want ik leer hier zo veel en heb enorme sprongen gemaakt. Ik ben klassiek geschoold en hier krijg ik ook les in urban en andere dansstijlen, waar ik anders niet veel mee in aanraking zou komen.’ Het jaar bij 5 O’Clock Class heeft zich in haar geval dubbel en dwars uitbetaald, want ook De Vos is voor komend schooljaar bij twee dansacademies aangenomen en heeft de luxe om te kunnen kiezen. Ze is bij 5 O’Clock Class geen uitzondering: dit jaar hebben 26 leerlingen audities gedaan en 24 hebben een felbegeerde plek op een dansacademie bemachtigd.
Het is geen doel op zich, zegt Oemed: ‘We zijn ook heel blij als iemand hier als kind binnenkomt en na zes jaar, in plaats van naar de dansacademie gaat, geschiedenis of zoiets gaat studeren, als dat beter bij diegene past.’
Kruythoff: ‘We zeggen nooit tegen leerlingen van wie we verwachten dat ze het niet gaan halen dat ze beter kunnen stoppen. Daarmee kill je iemands droom, maak je zoveel meer kapot. Ze moeten er zelf achter komen dat een dansopleiding het misschien niet voor hen is. We leiden de kinderen bij 5 O’Clock Class namelijk niet alleen op tot dansers, ze worden hier echt volwassen en we voeden ze op. Het is keihard werken, want bijna iedereen doet er een reguliere opleiding naast. Ze worden mentaal zo veel sterker. En heel belangrijk: school gaat altijd voor.’
In de zaal waar even eerder nog de balletles was, trainen de Teens nu zelf, omdat een docent op het laatste moment heeft afgezegd. Op opzwepende muziek staan ze te hiphoppen. De dansers hebben opdrachten gekregen van Oemed en staan zichtbaar te zweten, terwijl er geen leiding is. ‘Dat is ook goed voor ze, om eens zonder docent te trainen en zelf de verantwoordelijkheid te nemen. Morgen moeten ze laten zien wat ze vandaag hebben gedaan en als ze nu niks doen, staan ze morgen voor joker. Maar ook daar leren ze van.’