Hij heeft een liaison met zijn secretaresse Kaja, ogenschijnlijk vooral om haar verloofde Ragmar, een technisch tekenaar met de ambities van een architect, voor zijn kantoor te behouden en zodoende als potentiële concurrent uit te schakelen. Dan duikt ‘het meisje uit een bergdorp’ op, Hilde Wangel, met wie Solness een zomerflirt heeft gehad toen zij nog erg jong was. Hij heeft haar een bij elkaar getoverd (ontworpen? gebouwd?) trollenkoninkrijk beloofd. Dat komt ze nu, tien jaar na dato, op hoge toon opeisen. En verdomd, Solness neemt de magische uitdaging aan. Hij gaat dat niet overleven.

Ziehier in kort bestek fabel en plot van het stuk Bouwmeester Solness (uit 1891) van de Noorse schrijver Henrik Ibsen.

Wat mankeert die man? Misschien iets tussen overgang en oververmoeidheid in? Zijn zelfbeeld is grillig: een roofzuchtige Viking, een boosaardig mens met een schuldgevoel, een man gekweld door demonen, en door een onbeheersbare angst voor de vitaliteit van de jeugd, concurrent in het ‘bouwmeesteren’ en bij de vrouwen. Bij elkaar de contouren van een zwaar depressieve man, die een levenslust in elkaar fabuleert die hem uiteindelijk zal uitputten en de kop gaat kosten. De verhouding tussen Hilde Wangel en Solness wordt in brieven van zijn hand en in biografische studies over Ibsen vaak gespiegeld aan de ontmoeting van de Noorse schrijver met een achttienjarig Weens meisje, een gebeurtenis die door de dan 61 jaar oude schrijver werd omschreven als ‘een mei-zon die schijnt over een septemberleven’. Solness heet Ibsens meest autobiografische stuk. Waarvan akte.

Mark Rietman speelt, in de karig uitpakkende regie van Theu Boermans bij het Nationale Toneel, de bouwmeester, en dat is nogal fascinerend om naar te kijken. Zijn Solness is als een razende stier die tegen de wanden van een te kleine stal beukt. In zijn agressie en mateloze egoïsme lijkt hij zichzelf totaal niet meer te begrijpen. In zijn intense verlangen naar de vitale energie van Hilde Wangel pelt hij zich laag voor laag af, tot alleen nog de bravoure van pure overmoed overblijft: hij gaat gevaarlijk spel spelen met zijn hoogtevrees. Tegenover hem staat zijn vrouw, scherp en mysterieus vertolkt door Betty Schuurman. Zij toont een beschadigd mens, die door haar man als een soort vampier is leeggezogen, en die de moed om met hem verder te leven definitief lijkt te hebben opgegeven.

Anna Raadsveld speelt Hilde, als de jongvolwassen vrouw die zelfbewust de rekening komt opmaken: haar is een bevrijd gebied beloofd, dat komt ze halen. Het hoge spel dat ze daartoe speelt heeft de raadselachtige oerkracht van precies het type jeugdigheid dat Solness vreest als de dood. Maar die hij ook nodig heeft om als een monsterparasiet op te vegeteren. Hilde Wangel beheerst dat spel alleen stukken beter. Zij organiseert een meedogenloze ontmaskering van zelfmedelijden, slachtoffergedrag en egocentrisme. Aan het eind mag Solness alleen nog maar luchtkastelen ontwerpen. En uit zijn eigen toren te pletter storten. Hilde kan dan haar rugzakje weer gaan pakken. En het echte leven opzoeken. Slot van een sterke en inktzwarte toneelvertelling.

Solness_, t/m 30 oktober op reis door heel Nederland;[ nationaletoneel.nl

](http://www.nationaletoneel.nl/solnes)_

Beeld: Betty Schuurman, Mark Rietman en Vincent Linthorst in Solness, regie Theu Boermans, het Nationale Toneel. Foto Kurt van der Elst