Op woensdagochtend 29 januari maakte Lev Parnas een wandeling van het Union Station naar het Capitool in Washington DC. Parnas, geboren in Odessa in 1972 en op driejarige leeftijd naar de VS verhuisd, verdiende zijn geld als beurshandelaar, onderhield een goede band met Oekraïense oligarchen en was een van de vele rijke Amerikanen die Trump als een kans zagen om een stap verder te komen in de wereld. En zoals velen brandde ook Parnas zijn vingers aan de huidige politiek in Amerika. Afgelopen oktober werd hij gearresteerd op verdenking van schending van de Kieswet. Hij zou geld van Oekraïners naar Republikeinen hebben gesluisd, in de hoop op politieke gunsten voor zijn geboorteland. Toen hij werd ingerekend had Parnas een enkeltje Europa in zijn binnenzak.
Inmiddels is Parnas de roepende die de tempel niet in mag. Hij wilde het Capitool bezoeken om een verklaring af te leggen over wat hij weet van Trumps veronderstelde pogingen de president van Oekraïne zover te krijgen onderzoek te doen naar Joe Biden, diens zoon Hunter Biden en de Democraten in het algemeen. Vanwege de aanwijzingen dat Trump zich hier schuldig aan maakte, is hij officieel ‘impeached’ door het Huis van Afgevaardigden.
Trump schortte militaire steun aan Oekraïne op als pressiemiddel. Hij blokkeerde getuigenissen en weigerde relevante documenten te overhandigen toen het Congres een onderzoek hiernaar startte. Deze twee vergrijpen werden deze week behandeld door de Senaat die uiteindelijk Trump moet afzetten of vrijspreken. Parnas werkte nauw samen met Trumps privé-advocaat Rudi Giuliani, en zegt de details te kennen over Trumps missie om via Oekraïne belastend materiaal over politieke tegenstanders te vergaren. Hij deelde eerder een geluidsopname met de pers, waarop te horen is hoe Trump vraagt Marie Yovanovitch te verwijderen, de vorige Amerikaanse ambassadeur in Kiev, omdat zij Trump in de weg zou kunnen staan.
Onder normale omstandigheden zou je verwachten dat een dergelijke getuige met open armen wordt ontvangen door Senatoren die hebben gezworen Trump een eerlijk en volledig proces te geven. Maar de Republikeinse Senaatsfractie blokkeerde de afgelopen tijd iedere poging om verdere getuigen op te roepen in de impeachment-zaak. De wandeling van Parnas door DC was dan ook meer voor de show, een onderstreping van het hermetische schild dat Republikeinen rondom Trump vormen. Uiteindelijk kwam Parnas het gebouw waar de Senaat zetelt niet eens in. Vanwege zijn arrestatie draagt hij een enkelband, en de regels van de Senaat staan niet toe dat er elektronica mee naar binnen gaat tijdens de impeachment-zittingen.
Het ligt voor de hand om vragen te stellen over Parnas’ dramatische pogingen zichzelf te presenteren als een voormalige Trump-bondgenoot die bereid is zijn vroegere baas te verlinken. Zoekt hij een deal voor strafvermindering? Is hij oprecht gedesillusioneerd omdat Trump bereid was de militaire veiligheid van Oekraïne in de waagschaal te stellen? Zolang Parnas niet wordt gehoord blijft het gissen.
Datzelfde geldt voor John Bolton, Trumps voormalig veiligheidsadviseur. Hij heeft een boek geschreven waarin hij zegt zelf van Trump te hebben gehoord dat militaire steun aan Oekraïne alleen zou worden gegeven in ruil voor onderzoek naar de Democraten. The New York Times kreeg lucht van Boltons boek en berichtte erover. Een getuigenis van Bolton zou de verdediging van Trumps advocaten volledig ondergraven. Volgens het Trump-team had het verzoek aan Oekraïne niets te maken met het opschorten van hulpgeld. Maar ook Bolton wordt buiten de procedure gehouden. De Republikeinen zeggen genoeg te hebben gehoord en willen dat er zo snel mogelijk wordt gestemd over de impeachment.
Het weren van lastige getuigen past naadloos in de strategie om Trump veilig door de impeachment te loodsen. De procedure is lang, ingewikkeld en er worden oneindig veel woorden aan verspild. In feite is het een showproces omdat de uitkomst vrijwel zeker al vastligt: de Republikeinen vormen een blok met als doel Trump een kans te geven op een tweede presidentstermijn en zullen hem nooit wegsturen. En als de uitslag op voorhand is bepaald, waarom zou je dan nog gevaarlijke getuigen horen?
Tegelijk biedt de impeachment-procedure inzicht in de redeneringen die de Trump-aanhang moet volgen om te kunnen blijven volhouden dat hij onschuldog is. Senator Lindsey Graham, een van Trumps trouwste acolieten, wilde geen getuigen oproepen omdat daarmee het ‘executive privilege’ van de president zou worden ondermijnd. Trump heeft eerder de getuigenis van Bolton geblokkeerd en Graham verwacht dat hij dat blijft doen, zelfs als de Senaat hem officieel oproept. Dit zou juridisch onontgonnen terrein zijn: een president heeft nog nooit een getuigenis in de Senaat tijdens een impeachment proberen tegen te gaan, en het zou waarschijnlijk tot een rechtszaak leiden. Maar Republikeinse Senatoren stellen de wens van de president bij voorbaat boven hun eigen opdracht informatie te verzamelen in het kader van hun controlerende taak.
En zelfs al zou het belastende verklaringen regenen, dan hebben Trumps verdedigers een ontsnappingsroute waardoor ze tegen afzetting kunnen stemmen. Die werd geboden door Trumps advocaat Alan Dershowitz. ‘Als een president iets doet dat hem helpt om verkozen te worden, in het algemeen belang, dan kan dit niet worden gezien als een “voor-wat-hoort wat”-deal die aanleiding geeft tot impeachment’, zei hij. Dershowitz toonde zich hier een aanhanger van de autoritaire cirkelredeneringen waarmee Trumps handelen stelselmatig worden uitgelegd: Trumps opdracht is het publiek belang te dienen, dus alles wat hij doet, dient het publiek belang. Zoals columnist Susan B. Glaeser opmerkte in The New Yorker is dit een variant op L’état c’est moi. Wat de president doet is goed voor het land, omdat hij de president is.
Trumps team had nog een verdedigingsplan om impeachment tegen te gaan, ongeacht alle bewijzen. ‘Ze vragen de president af te zetten, terwijl er over negen maanden verkiezingen zijn’, zei Pat Cipollone, een van Trumps advocaten, over de aanklacht. ‘Daarmee wordt de beslissing uit de handen van het Amerikaanse volk genomen’. Het klinkt redelijk: laat de kiezer zelf beslissen over Trump. Totdat je beseft wat de implicaties zijn van deze redenering: als verkiezingen eenmaal in zicht zijn, moet impeachment als instrument worden opgeborgen. Dat is een vrijbrief voor maandenlang grensoverschrijdend gedrag. De kiezers moet maar rechter spelen als de president de wet overtreedt of een privébelang boven het landsbelang stelt.
Nu de behandeling van de impeachment van Donald Trump het einde nadert, blijkt de procedure voor de Republikeinen een exercitie in autoritaire politiek te zijn geweest. Getuigen zijn niet gewenst, omdat het oordeel toch al klaar ligt. De president staat vrij in zijn handelen, omdat hij president is. Verkiezingen op komst – en zijn die niet altijd op komst? – geeft de facto immuniteit. De impeachment, op zich een procedure om te kijken waar de beperkingen liggen aan wat een president vermag, heeft de grenzen van de macht juist verder opgerekt.