Beijing – Met hun zijden lingerie zien de modellen van een Chinees online-modehuis er aantrekkelijk uit. Alles lijkt een normale livestream. Maar de mannequins zijn gepoederde jongemannen in beha’s en nachtjasjes. Hun gebaartjes en danspasjes zijn net echt. De jongens zijn ingehuurd als vervangers, want vrouwen mogen zich online niet meer vertonen in ondergoed. Het wachten is nu op een verbod op lingeriemannen. En dan wordt wel weer wat anders verzonnen om de censuur te omzeilen.
De algoritmen van de ‘Great Firewall of China’ laten niets passeren wat de Partij niet zint, en de censoren van de overheid en de internetproviders doen de rest. De lijst van verboden termen en thema’s wordt langer. Daarnaast zijn er niet-permanente verboden die de discussie over een lopend schandaal onmogelijk moeten maken. ‘4 juni’ is altijd taboe geweest, want dat is de dag van het bloedbad van Tiananmen. De veel gebruikte omzeilingstruc ‘35 mei’ staat nu ook op de index.
Het Chinees heeft talloze homoniemen. Daardoor kunnen controversiële woorden worden vervangen door woorden met (bijna) dezelfde uitspraak maar met een andere, vaak onzinnige betekenis. Toen ‘Hénán’ verboden werd vanwege een schandaal over bedrogen spaarders ging die provincie op de sociale media ‘Hélán’ (Nederland) heten. In plaats van het verboden #MeToo kwam de hashtag #mítù (‘rijstkonijn’). Telkens als die list werd ontdekt dook er een variant op. Een kat-en-muisspelletje.
Het landelijke anti-zerocovidprotest in november tartte de censoren. Ze konden al helemaal niets doen toen zelfs de Internationale als protestsong werd gebruikt: ‘Ontwaakt, verworpenen der aarde!/ De tijd van slaaf-zijn is voorbij’. En ze zijn bang voor ChatGPT, want die Amerikaanse chatbot kan ongecensureerde antwoorden geven op heikele vragen. Maar ze konden wel optreden tegen de net afgezwaaide premier Li Keqiang, leider van een door opperleider Xi Jinping bijna weggevaagde partijfactie. Tegen de honderden ambtenaren die hem uitzwaaiden zei Li cryptisch: ‘De hemel kijkt naar wat mensen doen. Het uitspansel heeft ogen.’
Subtiele kritiek op Xi? De censoren namen het zekere voor het onzekere. Li Keqiang stond machteloos tegen de censuur. De eigenaren van online-dameslingeriezaken niet. Ze gebruiken nu mannen, etalagepoppen of meisjes die onder het show-ondergoed een T-shirt hebben aangetrokken.