Mijn broer Herman
Brussel – Tine van Rompuy is de zus van de Belgische premier Herman van Rompuy en CD&V-kopstuk Eric. Verrassend genoeg stelde zij zich als verpleegster kandidaat bij de uiterst linkse partij PVDA+ , zowel op de Vlaamse als op de Europese lijst. De PVDA+ is een kleine, zeer linkse verruimingspartij die volop tussen de arbeiders en de minstbedeelden in de Belgische samenleving actief is. Zo heeft men in verschillende Vlaamse en Waalse steden ‘Geneesheren voor het Volk’ die zich zonder financiële verplichting ontfermen over de zieken die hun consultaties niet kunnen betalen. De PVDA+ is ook nog een echte Belgische partij en gruwelt bij het woord ‘staatshervorming’, dat overal in de mond ligt.
Wanneer we Tine van Rompuy bellen na de bekendmaking van de Vlaamse en Europese resultaten is ze al volop in een feeststemming: ‘Wij worden geweerd van de Vlaamse televisie en moeten onze stemmen via het Kabinet van Binnenlandse Zaken verzamelen. Er mag echter feest gevierd worden! We hebben een verdubbeling van ons aantal stemmen gerealiseerd. Maar we zijn maar een kleine partij en moeten het stellen met één procent. Zelf haalde ik 1600 voorkeurstemmen op de Vlaamse lijst. Voor de Europese lijst is dat nog even wachten tot dinsdag. Al bij al zijn wij tevreden over onze eigen prestaties. Maar de overwinning van de CD&V en N-VA betekent duidelijk een ruk naar een rechts. Conservatief Vlaanderen geeft me het gevoel dat we de klok veertig jaar terug hebben gedraaid.
We zijn blij dat Het Vlaams Belang in zijn eigen staart beet. Eindelijk geeft de Vlaming toe dat het nog best leuk leven is met die allochtonen. Spijtig genoeg hebben diverse centrum-rechtse partijen al heel wat punten van het Belang overgenomen. De drang naar staatshervorming is groot. De Vlamingen willen totaal breken met de Walen. Dat is voor de kwetsbare Vlaming een bijzonder dramatische zaak. In Wallonië zijn de socialistische partij en de vakbonden bijzonder actief. In Vlaanderen liggen ze in rusthouding. Als België opgesplitst wordt, zal de minder bedeelde Vlaming dat heel erg voelen. Vlaanderen heeft Wallonië nodig om in balans te blijven. Het wordt hier hard knokken om nog voor de broodnodige sociale voorzieningen te kunnen zorgen.
We hebben hier ook een wat vreemde partij, Lijst Dedecker, die door een demagoog wordt geleid. De voorspellingen hadden uitgewezen dat die voor een dijkbreuk zou zorgen. Maar Dedecker haalt “slechts” een goeie acht procent en stond er in de verkiezingsshow van de VRT maar beteuterd bij. Na de totaal mislukte regeringsperiode van premier Leterme heeft mijn broer Herman als een goede huisvader over België gewaakt. Wellicht is dat de reden waarom de Vlamingen niet opteerden voor de extremistische partijen. Maar rechts blijft rechts en hun overwinningsroes is voor ons als kleine zweeppartij, waarbij de minstbedeelden centraal staan, een pijnlijke kaakslag.’
JAN HAERYNCK

De Amazone in de uitverkoop
Een brutaal mens heeft de halve wereld. Zeker in Brazilië. En helemaal in de Amazone, waar wetten slechts op papier bestaan. Wie daar zijn voet zet op een stuk grond, begroeid met oerbos, kan ermee doen wat-ie wil. Niemand houdt hem tegen. En als de grond is uitgeput, schuift-ie gewoon een stukje op.
Gratis grond is in de Amazone altijd voorhanden geweest. Met name de militaire dictatuur (1964-1985) probeerde het gebied te koloniseren om het zich beter toe te eigenen. Men ging er wegen aanleggen en lokte arme Brazilianen op grote schaal naar het bos, voorafgegaan door de rubbertappers in de jaren dertig. Het dunbevolkte gebied – dat zestig procent van Brazilië beslaat – heeft tegenwoordig ruim twintig miljoen inwoners. Driekwart leeft in de steden. Maar wie waar grond bezit, daarover heeft men geen idee.
De Braziliaanse federatie is officieel de eigenaar van een enorm deel. Maar uit recent onderzoek van het kolonisatie-instituut INCRA (Instituto Nacional de Colonização e Reforma Agrária) blijkt dat men niet weet wat zich in de ruim 710.000 federale vierkante kilometer van de Amazone afspeelt: veertien procent van de totale oppervlakte. En daarin wil men verandering brengen. De Braziliaanse Senaat heeft daarom afgelopen week vóór een wetsvoorstel gestemd dat de situatie moet analyseren en legaliseren. Kleine boeren die vóór december 2004 tot honderd hectaren in beslag hebben genomen, zullen de grond cadeau krijgen. Daarboven, tot een maximum van vierhonderd hectaren, zal men een symbolisch bedrag moeten betalen en dáárboven, tot 1500 hectaren, moet een ‘marktprijs’ worden neergelegd, maar zonder concurrentie. Stelen wordt beloond, zeg maar. En dan hebben we het over een oppervlakte van Duitsland en Italië samen.
Milieuorganisaties mopperen dat niet alleen kleine boeren, maar ook bedrijven en illegale bezitters van verscheidene gebieden gelegaliseerd gaan worden. De kleine boeren – een overgrote meerderheid van tachtig procent – zal 11,5 procent krijgen, de grote jongens 88,5 procent. De grond zal bovendien al binnen drie jaar mogen worden doorverkocht. ‘Dat is’, zo zeggen de makers van het wetsvoorstel, ‘om te voorkomen dat er al snel wéér onderhandelingen onder tafel ontstaan.’
Als argument voor de maatregel wordt aangevoerd dat de legalisering eindelijk controle op het naleven van de wet mogelijk maakt. Officieel mag namelijk niet meer dan twintig procent van de grond in de Amazone ontbost worden. Tachtig procent moet overeind blijven. De praktijk is een andere: jaarlijks worden vele duizenden kilometers bos gekapt. Nu zullen de kersverse officiële eigenaren hun grond binnen dertig jaar moeten herbebossen. Maar dat geeft tijd genoeg aan de landbouwlobby in de Senaat om nog aan die percentages te wrikken. Van de Amazone staat nog 83 procent overeind. Als het aan de landbouwlobby en de wegenbouwers ligt, komt dat cijfer snel andersom te liggen.
STIJNTJE BLANKENDAAL

Koningspartij
Rabat – Maar weinig Marokkanen lopen warm voor de gemeenteraadsverkiezingen van vrijdag 12 juni. Algemeen wordt verwacht dat de opkomst laag zal zijn. De laatste keer dat Marokkanen mochten stemmen, kwam niet meer dan 37 procent van de stemgerechtigden naar het stembureau. Dat was in 2007, voor de parlementsverkiezingen. In het algemeen ligt de opkomst bij gemeenteraadsverkiezingen wel iets hoger, omdat die de Marokkaan de kans geven zijn buurman te kiezen, maar ook weer niet zo veel hoger, hooguit een paar procent.
Waar gaat het om bij deze gemeenteraadsverkiezingen? Daarvan heeft de doorsnee Marokkaan geen idee, ook omdat de verschillende partijen nauwelijks hun best doen uit te leggen waar ze voor staan, áls ze al een scherp omlijnd programma hebben.
Interessant aan verkiezingen is de laatste jaren altijd hoeveel stemmen de islamisten gaan krijgen. In het parlement werden ze de tweede partij. Ze voeren oppositie. Verder is dit jaar interessant – voor de liefhebber – wat er gaat gebeuren met de PAM. Dat is een nieuwe partij, een jaar geleden opgericht door Fouad Ali el Himma, die ooit de schoolbanken met Mohammed VI deelde, sindsdien des majesteits vriend is en nu vaak de onderkoning van Marokko wordt genoemd.
Je zou de PAM dus ook ‘de partij van de koning’ kunnen noemen. Zoals iedereen weet is de koning de baas in Marokko en gebeurt er niets zonder zijn instemming. Dat zou een goede reden kunnen zijn op de PAM te stemmen: als Fouad Ali el Himma belooft dit of dat voor de kiezer te doen, zou het ook best eens zo uit kunnen pakken. Niemand zit immers dichter bij de macht dan hij.
El Himma heeft zijn PAM in no time uit de grond gestampt. In elke gemeente kunnen Marokkanen op kandidaten van zijn Partij van de Authenticiteit en de Moderniteit stemmen, wat lang niet van iedere partij gezegd kan worden. El Himma heeft de meeste kandidaten op de been weten te krijgen, meer zelfs dan de Onafhankelijkheidspartij Istiqal, die toch al sinds 1944 meeloopt. Veel van deze kandidaten heeft men ‘gestolen’ van andere politieke partijen: overlopers die vermoedelijk terecht menen dat het gras groener is, of gaat worden, bij de PAM. Dat stelen van kandidaten mag volgens de wet helemaal niet en de minister van Binnenlandse Zaken wilde de PAM dat dan ook verbieden, maar El Himma stapte naar de rechter. En die gaf de onderkoning gelijk. Welkom in Marokko.
Het wordt zo ook duidelijker waarom Marokkanen niet weten waar hun kandidaten nu eigenlijk voor staan. Welke belangen vertegenwoordigen ze? De meeste hun eigen. Vandaar de lage opkomst.
KEES BEEKMANS

Deadwood in Welkom
Johannesburg – Mijnhopen horen bij Johannesburg, zoals de Maas bij Rotterdam. Als je met het vliegtuig aankomt, zie je ze goed: schurftige gele plekken in het stedelijke landschap, sommige op een steenworp afstand van het centrum.
Er kleeft iets romantisch aan die oude mijnen, beelden van de goudkoorts eind negentiende eeuw en Johannesburg als wilde, wetteloze nederzetting vol keiharde bazen, haveloze arbeiders, drankorgels en hoeren, een soort Deadwood in Afrika. De hele moderne geschiedenis van Zuid-Afrika, inclusief de Anglo-Boerenoorlog, hangt aan de vondst van goud en diamanten. Dat de mijnhopen nog steeds grote aantrekkingskracht uitoefenen, bleek de afgelopen weken, toen het nieuws zich verspreidde over een ramp in de in onbruik geraakte Eland-goudmijn van Harmony Gold bij het plaatsje Welkom. Tientallen doden.
Het ging om mannen die op illegale wijze de oude schachten waren ingegaan, in de hoop nog wat gouderts te vinden. Wat er precies is gebeurd, blijft onduidelijk. Een explosie? Brand? In elk geval waren de mannen gestikt. Dagenlang verschenen berichten in de pers over nog meer stoffelijke overschotten die naar boven waren gehaald uit de tunnels, die hier en daar twee kilometer onder de grond lopen. Uiteindelijk lagen er bijna tachtig ontbindende lichamen in het lijkenhuis van Welkom.
Het was een verhaal over de ijsberg en zijn top. Zo bleek dat sommige van de gestikte mannen al sinds december ondergronds verbleven. De patholoog wees op de ernstige uitdroging en ondervoeding. Ook bleek dat er een heel crimineel systeem bestaat voor illegale mijnbouw, waarbij ook staf, veiligheidspersoneel en aannemers van Harmony Gold betrokken zijn. Die worden omgekocht door de gelukszoekers, zodat die tegen betaling van zo’n tweehonderd euro in de schachten kunnen afdalen.
De afgelopen twee jaar bleken er ruim honderd ongelukken te zijn gebeurd bij illegale delving en zijn er duizenden illegale mijnwerkers, zama zama’s (gelukszoekers), gearresteerd. Volgens schattingen opereren er alleen al rond Welkom ruim drieduizend. Velen van hen komen uit Lesotho en Mozambique. Vaak gaat het om werkloze ex-mijnwerkers.
Beschuldigende vingers priemen intussen over en weer. Harmony Gold zegt te voldoen aan alle veiligheids- en gezondheidsvoorschriften en verklaart dat ‘criminelen’ niet gestopt kunnen worden. De vakbond NUM wil daar niets van weten. ‘Dit is een vorm van goudpiraterij die plaatsvindt in de mijnen waar hebzuchtige bazen miljoenen opstrijken dankzij de arbeid van arme mijnwerkers die hun banen zijn kwijtgeraakt’, zei woordvoerder Lesiba Seshoka.
In en rond Welkom gaan de illegale activiteiten intussen gewoon door. Er zijn talloze toegangen tot de ondergrondse hoofdgang van ruim dertig kilometer, die alle mijnen in het gebied met elkaar verbindt. Voor de meeste mannen in de miserabele hostels bij Welkom is de keuze eenvoudig: liever illegaal ondergronds met de kans daar om te komen dan bovengronds in afzichtelijke armoede verkeren. Deadwood in de 21ste eeuw.
FRED DE VRIES

Total cricket
Londen – ‘By God, I think the devil shits Dutchmen.’ Dat zei op de avond van 19 augustus 1667 marine-officier Sir William Batten, tijdens een avondmaal opgetekend door tafelgenoot Samuel Pepys. In de dagen ervoor voeren de Nederlanders aan alle kanten het land binnen, van Portsmouth tot de monding van de Theems. Een soortgelijk gevoel moet bij tijd en wijle opduiken binnen de Engelse sportwereld. Na de elegante 0-2 zege van het Nederlands voetbalelftal op Wembley bijvoorbeeld, in de winter van 1977, waarbij Jantje Peters uitblonk. Ruim twintig jaar later was het Raymond van Barneveld die een einde maakte aan de Britse hegemonie in hun eigen dartspel.
Een derde krenking vond afgelopen vrijdag op Lord’s plaats, waar het Nederlandse cricketteam de openingswedstrijd van de Twenty20-wereldkampioenschappen won van het gastland. Twenty20 is een versnelde vorm van cricket. Elk team speelt 20 overs (een over is zes geworpen ballen) en wie de meeste runs scoort, wint. Deze vorm van cricket, die met name in India een commercieel succes is, lijkt in niets op het vijfdaagse testcricket. De spelers lopen in gekleurde trainingspakken, langs de kant dansen schoonheden en een deejay maakt herrie. Toeschouwers lopen met plastic glazen bier rond in plaats van met koelboxen of picknickmanden. Het spel zelf is een en al actie, maar geen drama.
De Engelsen, met hun neiging naar conservatisme, kunnen moeilijk wennen aan Twenty20. Symbolisch was dan ook dat de ‘spectaculaire’ openingsceremonie verregende. Het podium werd door de veiligheidsadviseurs te glad bevonden voor zangeres Alesha Dixon. Voor 22.000 toeschouwers begon Engeland sterk aan de wedstrijd, maar Nederland vocht terug, aangemoedigd door duizend landgenoten. Op de laatste bal wist Oranje te winnen, profiterend van nerveus veldspel van de thuisploeg. De geplaagde Engelse aanvoerder moest toegeven dat Nederland op alle gebieden beter had gespeeld, met bluf en vertrouwen. ‘Total cricket’, zoals een Engelse cricketjournalist het noemde.
Met verbazing leerden de Engelsen dat cricket slechts door zesduizend Nederlanders wordt gespeeld, ‘and that includes the women’, voegde ex-cricketer Derek Pringle daaraan toe. In verhouding tot het aantal beoefenaars is Nederland zeer sterk. Net als het Engelse team profiteert het daarbij van de koloniale diaspora. Nadat hij niet was geselecteerd voor Australië besloot Dirk Nannes, een Aussie met Nederlandse ouders, voor Nederland uit te komen. Andere sterke spelers zijn Ryan ten Doeschate, die bij Essex speelt en geboren is in Zuid-Afrika, en Alexei Kervezee, spelend voor Worcestershire en geboren in Namibië. Grote ster van de avond in St John’s Wood was echter de duivelse Hagenaar Tom de Grooth, oftewel ‘Tom the Great’, zoals hij door The Guardian werd genoemd.
PATRICK VAN IJZENDOORN

Vrije vogel
Rome – Na dertig jaar als voortvluchtige in Mexico, Frankrijk en Brazilië te hebben geleefd, zijn de laatste vrije dagen van de 54-jarige Cesare Battisti geteld. De Italiaanse militant van de linkse terreurorganisatie PAC (Proletari Armati per il Comunismo) hoort deze maand of hij zal worden uitgeleverd aan Italië, waar hem een levenslange gevangenisstraf wacht voor een aantal politieke moorden eind jaren zeventig. Liever nog pleegt hij zelfmoord, zei Battisti vanuit de gevangenis in Brasilia in een interview met Arte.
De zaak-Battisti is een heet hangijzer. De veroordeling bij verstek tot levenslange gevangenisstraf voor vier moorden roept nog steeds vraagtekens op. Zo is het vonnis gebaseerd op de getuigenis van de spijtoptant Pietro Mutti, die later zelf de verantwoordelijkheid van een van de moorden op zich nam. Mutti kreeg dankzij zijn medewerking met justitie strafvermindering en een nieuwe identiteit.
Battisti zelf ontkent de moorden. Wel geeft hij zijn lidmaatschap van het PAC toe en bevestigt hij zijn deelname aan gewapende overvallen. Maar hij zegt in het Arte-interview ook dat hij de groep verliet ‘in de periode die overeenkomt met de ontvoering van Aldo Moro’, in1978. De vier moorden waarvoor hij werd veroordeeld vonden een jaar later plaats. De enige moord uit 1978 bekende de spijtoptant te hebben gepleegd.
De ex-terrorist wordt al jaren verdedigd door schrijvers en linkse intellectuelen. Die stellen dat Battisti in Italië geen eerlijk proces heeft gekregen. Diezelfde mening was de commissie van de Franse president Mitterrand toegedaan, die de zaak halverwege de jaren tachtig onderzocht. Het vonnis was volgens de commissie gebaseerd op onwaarheden, onvolledigheden en gekleurde beweringen. Een reden om Battisti politiek asiel te verlenen. Ook het Franse Hof, dat in 2001 nog eens een uitleveringsverzoek van Italië onderzocht, handhaafde de asielstatus.
Tijdens zijn ballingschap ontwikkelde Battisti zich als auteur van politieromans en verwierf respect in de schrijverswereld. Daarom schreef Bernard-Henri Lévy het voorwoord in zijn laatste roman Mijn vlucht en kreeg hij financiële en logistieke hulp van Fred Vargas, die zelf La Vérité sur Cesare Battisti publiceerde. Steunbetuigingen werden ook ondertekend door Serge Quadruppani, Daniel Pennac, Gabriel García Márquez, de Italiaanse noir-schrijver Valerio Evangelisti en het auteurscollectief Wu Ming/Luther Blissett.
Maar dat is slechts een pleister op de wonde. Frankrijk, dat dankzij de Mitterrand-doctrine jarenlang een veilige haven was, besloot in 2004 toch tot uitlevering aan Italië. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens verklaarde het protest hiertegen in 2006 niet ontvankelijk, waarna Battisti naar Brazilië uitweek, waar hij politiek asiel kreeg. Sindsdien wordt de internationale druk op Brazilië opgevoerd. Het Europees Parlement stuurde een resolutie en ook de Italiaanse president Napolitano klom in de pen.
Indirecte steun voor de Italiaan kwam er van de VN. De lokale UNHCR-vertegenwoordiger in Brazilië stuurde eind april een brief aan het Federale Hooggerechtshof, dat deze maand beslist over de uitlevering. Zonder de naam Battisti te noemen, benadrukt de brief de rechten van politieke vluchtelingen.
HEDWIG ZEEDIJK