De grens tussen Litouwen en Wit-Rusland staat, als gevolg van de grootste crisis op het Europese continent sinds 1945, weer volop in de belangstelling. President Poetin dirigeerde dertigduizend soldaten plus allerhande wapentuig naar collega Loekasjenko’s terreurstaat, formeel voor ‘oefeningen’, in de praktijk om vanuit het noorden Oekraïne te kunnen binnenvallen. De Litouwers zijn alert – zullen de Russen weldra ook aan de grens met hun land verschijnen?
Enkele maanden geleden stonden er geen Russische soldaten, maar migranten aan diezelfde grens. Die waren daar gedumpt door Loekasjenko, nadat Litouwen was voorgegaan in het bepleiten van sancties tegen diens regime. Het humanitaire drama aan de grens is inmiddels voorbij, met achtergelaten, verregende spullen en een in allerijl opgetrokken hekwerk als stille getuigen. Begin januari telden de opvangkampen en -centra in Litouwen nog 3166 ingezetenen, van wie de meesten afkomstig uit Irak en Afrika.
Onlangs braken in het kamp in Pabrade relletjes uit. Gefrustreerde migranten riepen in de vroege ochtend ‘vrijheid!’ Op naar een ngo verstuurde smartphone-beelden is te zien dat de oproerpolitie, tussen de containerbarakken door, oprukt en opstandige jongens zich op hun knieën laten vallen, in de halfgesmolten sneeuw. Bronnen maken melding van gebruik van traangas en tasers. De rapper Japhet, een van de ‘aanstichters’, is overgebracht naar Kybartai, pal aan de grens met Kaliningrad.
Geïnterneerde migranten in Medininkai, ten oosten van Vilnius, vlak bij Wit-Rusland, roeren zich al evenzeer. Het ‘resultaat’ is te zien op een op 2 maart gemaakte video: tien Afrikaanse vrouwen in een barak met de handen op de rug gebonden, van wie sommigen met ontbloot bovenlijf, omdat ze onder de douche vandaan gehaald zijn of uit bed. Anderen hebben gewag gemaakt van beledigingen door beambten, zo ook een anonieme geïnterviewde in het Litouwse journaal.
Giedrius Ranonis, de woordvoerder van de VSAT, de grensbewaking die tevens toezicht houdt op de kampen, ontkende en relativeerde de aantijgingen. Ranonis verzuchtte op LRT Radijas dat de VSAT’ers hun uiterste best doen om de verschillende culturen met respect tegemoet te treden en dat het Medininkai-kamp ‘slechts beperkte middelen heeft, maar toch zoveel mogelijk probeert te organiseren’. Zo krijgen de kinderen Litouwse les en mogen migranten zelf sportactiviteiten arrangeren.
De snel groeiende Oekraïense vluchtelingenstroom zal dit alles bespaard blijven.
Het aantal in 2022 getelde doden en vermisten aan de buitengrenzen van Europa, volgens het Missing Migrants Project (IOM): 373