Hoe de 54-jarige parlementariër Abdelilah Benkirane te omschrijven? Als een ultraconservatieve barbu, islamist? Berucht is zijn woedeaanval toen een cameravrouw van het staatstelevisiekanaal 2M zich in het parlement met blote armen durfde te vertonen. Ze droeg een T-shirt, voor Benkirane een bewijs van haar ‘zedenloosheid’. Berucht zijn evenzeer de bewoordingen waarmee hij de film Marock twee jaar geleden kwalificeerde. Toegegeven, die film gaat over het betrekkelijk decadente leven van rijke jongelui in de villawijken van Casablanca, van wie sommigen het bestaan gewoon overdag te eten tijdens de heilige maand ramadan. Was het daarmee ook een ‘aanslag’ op de islam en op moslims in het algemeen? Ik denk niet dat regisseuse Laila Marrakchi haar film zo had bedoeld. Maar als het aan Benkirane had gelegen, was Marock hier verboden.
En dan zijn er natuurlijk de talloze muziekfestivals, sowieso een doorn in het oog van iedere barbu, maar zeker van Benkirane. Vooral de festivals voor de jeugd, waar losbandige rappers en (hard)rockers optreden, in de ogen van een Benkirane regelrechte ‘satanisten’. Ook aan deze festivals, broedplaatsen van débauche, souillure et saleté, liederlijkheid, bezoedeling en smerigheid, en dit is een citaat, zou de barbu graag een einde maken. Hij zou kortom graag een einde maken aan wat hier gewoonlijk ‘de moderniteit’ wordt genoemd, of ‘het aanhangen van westerse waarden’. Zo weigert hij nog te praten met het onafhankelijke, Franstalige weekblad TelQuel, omdat dat tegen de islam zou zijn en überhaupt te westers.
Maar waarom heb ik het over deze Abdelilah Benkirane? Is hij belangrijk? In Marokko toch wel. Anderhalve week geleden werd hij gekozen tot voorman van de islamistenpartij PJD, de Partij van Rechtvaardigheid en Ontwikkeling. En dat is de op één na grootste partij in het parlement.
De eerste keer dat de PJD aan de verkiezingen mee mocht doen (1997), behaalde men tien zetels, niet iets om je druk over te maken. Maar de tweede keer (2002) werden ze al de tweede partij van het bestel, terwijl ze nog maar in de helft van het aantal kiesdistricten mee hadden mogen doen. Dat was zorgwekkend. Toen kwamen de bomaanslagen in Casablanca (mei 2003) en moest de PJD zich een tijdlang heel gedeisd houden, wilde men niet de morele verantwoordelijkheid voor die aanslagen in de schoenen geschoven krijgen. Bij de laatste verkiezingen (2007) waren die bomaanslagen vergeten. En toch behaalde de PJD, die nu in alle kiesdistricten mocht meedoen, niet de door haar leider Saad Eddine el Othmani voorspelde tachtig zetels, maar slechts 46. Men bleef de tweede partij. El Othmani noemde de verkiezingen frauduleus: veel partijen zouden op grote schaal stemmen hebben gekocht, wat vermoedelijk niet onwaar is. De PJD, die van de strijd tegen corruptie een van haar grondslagen heeft gemaakt, deed aan dergelijke praktijken uiteraard niet mee, en dat is achteraf een handicap gebleken. Men werd verder ook wel tegengewerkt door de staat, die de kiesdistricten op een voor de PJD ongunstige wijze had ingedeeld. Toch heeft dit verklaarbare maar niettemin teleurstellende verkiezingsresultaat leider El Othmani bij het partijcongres van anderhalve week geleden de kop gekost. Na tien jaar Othmani, een gematigd man, mag havik Benkirane het nu proberen. Hij is nu de leider van wat officieus de grootste partij van Marokko mag worden genoemd.
Ik zei havik. En Benkirane is beslist een temperamentvol, impulsief, zelfs opvliegend man, tegen het gewelddadige aan, en qua ‘normen en waarden’ uiterst conservatief. Maar als ‘politieke barbu’ is hij geen hardliner. Islamisten hebben gewoonlijk de neiging de staat als corrupt te zien, een verdorven instituut dat het best kan worden ‘omvergeworpen’. Maar Benkirane is die mening niet toegedaan. Hij meent dat de staat alleen ‘van binnenuit’ kan worden veranderd, op legale, democratische wijze, en hij is dan ook bereid samen te werken met de koning. De PJD dankt haar bestaan zelfs aan deze politieke gematigdheid – anders zou ze door de koning zijn verboden. Benkirane, een van de oprichters van de partij, heeft die gematigdheid altijd uitgedragen.
En nu is hij de leider. Geeft het zijn kruistocht tegen de door hem alom waargenomen zedenloosheid meer gewicht? Niet echt. Maar over vier jaar zijn er weer verkiezingen. Als de PJD dan wél de grootste is, wordt Benkirane premier. Dan worden zijn opvattingen iets om rekening mee te houden.