Vrede met Pakistan, een permanent lidmaatschap van de Veiligheidsraad. Premier Atal Bihari Vajpayee heeft plannen om India nog verder omhoog te stoten. Daarvoor moest hij wel de parlementsverkiezingen van deze maand winnen.

Eind 2003 spraken de Indiase media over het gouden jaar. Nog nooit hadden zo veel Indiërs het zo goed gehad. De economie bloeide en de Sensex, de beurs van Mumbai, overschreed de magische grens van zesduizend punten. Ook zat er schot in de besprekingen met Pakistan. Was de deur in 2001 dichtgesmeten, hij ging nu weer op een kiertje. Er volgden onderhandelingen na onderhandelingen, maar er gebeurde tenminste iets. Het kabinet schreef vervroegde verkiezingen uit en begon direct een reclame campagne met de boodschap «India schijnt», India is shining.

Over wie er verantwoordelijk is voor het succes zijn alle stemmingmakers het eens. India groeit en bloeit dankzij premier Atal Bihari Vajpayee. Hij is hoofd van een coalitie, de Nationale Democratische Alliantie (NDA), die op een zeker moment 22 partijen telde. Vajpayee ziet er vertrouwenwekkend uit en creëert een goedmoedige indruk, met zijn flinke buik, zijn ronde appelwangen die hem op een boeddha doen lijken en zijn hoge, hese stem. Hij is geen man voor westerse kleren. Hij draagt dezelfde traditionele kurta pyama, het «Nehru-pak», dat honderden miljoenen mannen in Zuid-Azië dagelijks aantrekken. Ook zie je hem wel in de comfortabele shalwar kameez, de wijde broek met tuniek. Meestal wit, en eroverheen een mouwloos vest dan wel een spencer. Onopvallend en sympathiek, als de opa des vaderlands.

Er kleeft hem echter weinig nostalgie aan. Vajpayee vertegenwoordigt de breuk met het recente verleden. Zijn partij, de Bharatiya Janata (BJP, Indiase Volkspartij), is nadrukkelijk post-Congress. Sinds de BJP in 1996 voor het eerst in de regering kwam, is men bezig alle leerstellingen uit de catechismus van Jawaharlal Nehru en Indira Gandhi af te schaffen. Vajpayee probeert als leider van opeenvolgende coalities India te hervormen en met name in het buitenland een nieuw imago te geven. De planeconomie werd verruild voor het vrijemarktdenken. In plaats van vasthouden aan de Derde Weg van de Ongebonden Landen zocht Vajpayee contact met het Westen. De BJP en de politieke bondgenoten knagen zelfs aan de pijlers van de nehru viaanse republiek, door voortdurend het stringente seculiere karakter van de staats inrichting ter discussie te stellen.

Dat Vajpayee succesvol is, bleek vorige maand nog. In de Amerikaanse Senaat hebben 32 senatoren zich verenigd in de Senate India Caucus, een bondgenootschap dat de samenwerking met India wil ontwikkelen. De club was een initiatief van Hilary Rodham- Clinton, die als senator van New York een half miljoen Indian-Americans vertegenwoordigt. Maar dat haar collega’s er als de kippen bij waren om zich aan te sluiten, tekent de interesse voor India in Washington.

De BJP ziet dergelijke initiatieven als een beloning voor hun vernieuwingsgezinde buitenlandse en economische politiek. En inderdaad, eind 2003 leken de bomen tot in de hemel te groeien. In India zelf vertaalde het succes zich in grootse overwinningen tijdens de deelstaatverkiezingen. Op 1 december behaalde de partij vier overwinningen in zes deelstaten, waarbij de Congrespartij vrijwel werd weggevaagd. Het werd dus tijd om de parlementsverkiezingen van oktober 2004 vervroegd uit te schrijven.

Die verkiezingen voor de Lok Sabha, het lagerhuis, zijn inmiddels in de laatste week. De 650 miljoen kiezers zijn met te veel om allemaal op één dag naar de stembus te kunnen. Daarom gaan zij in etappes, in een periode van ruim drie weken. Op 13 mei worden de stemmen geteld. Voor het eerst moet iedereen met behulp van de stemcomputer stemmen. Zoveel stemmachines bestaan er echter niet. De computers, ingevoerd om de welhaast legendarische verkiezingsfraude tegen te gaan, hebben ook als voordeel dat de uitslag snel bekend is. Zodat Vajpayee op de avond van 13 mei vermoedelijk een overwinning kan vieren, en nogmaals vijf jaar aanblijft als leider van de rechtse coalitie. Dat was in elk geval de planning.

India gebruikt het kiesdistrictenstelsel naar Brits model. De BJP en de Congrespartij kunnen niet in heel India voor elke van de 545 zetels een eigen kandidaat opvoeren. Beide steunen op de samenwerking met regionale partners, partijen die op deelstaatniveau dezelfde ideologie aanhangen. Daarnaast bestaat er zoiets als Onafhankelijk Links, en partijen die zich richten op deelbelangen, die bereid zijn een coalitie te vormen met degene die de meeste beloften doet. De loyaliteiten verschuiven voortdurend, zodat veel politieke energie weglekt in de stabilisering van de coalities en het zoeken naar nieuwe vrienden.

Dit fenomeen begint de NDA deze dagen parten te spelen. Van de 545 zetels bezet de coalitie er nu 280. Een peiling van het blad Outlook voorspelde op 15 maart een uitslag tussen de 280 en 290 zetels, waarvan 195 voor de BJP zelf. De Congrespartij en haar regionale partners zouden zich stabiliseren op 164. Congress zou van 114 naar 103 gaan. Andere peilingen voorspelden een nog groter verlies voor de Congrespartij, en een grotere directe winst voor de BJP. Inmiddels ziet het er minder rooskleurig uit voor de BJP. Niet omdat hun electoraat overweegt over te lopen, maar omdat Congress erin is geslaagd een grotere coalitie te vormen. De meest recente peilingen wijzen erop dat beide grote blokken mogelijk in een patstelling tegenover elkaar komen te staan, met ieder zo’n 230-250 zetels.

Hoe de uitslag van de Indiase parlementsverkiezingen ook uitvalt, het zal Vajpayee niet deren. Een overwinning is Vajpayees persoonlijke triomf, een nederlaag is de schuld van anderen. Zijn populariteit als persoon is groter dan de populariteit van de partij.

Dit is niet vanzelfsprekend en zegt veel over zijn charisma. Vajpayee is oud, zelfs voor een politicus. Op 25 december wordt hij tachtig. Hij is dichter. En hij is vrijgezel, ook in India een opvallend biografisch detail. Er is echter niemand die het taboe doorbreekt en zich publiekelijk afvraagt wat hier de reden van zou kunnen zijn. Elke indiscretie zou als een boemerang op de vragensteller terug ketsen. India houdt te veel van Vajpayee. De redenen daarvoor lopen uiteen. Dankbaarheid voor de huidige economische voorspoed speelt slechts een bescheiden rol, omdat lang niet alle BJP-kiezers hierin delen of serieus verwachten dat ooit te zullen doen. Haat jegens de Congrespartij speelt een rol, waarbij veel Indiërs zich afvragen waar geschreven staat dat het hoogste politieke ambt slechts weggelegd moet zijn voor de nakomelingen van Jawaharlal Nehru. Dat de Congrespartij op dit moment geleid wordt door Rajiv Gandhi’s weduwe Sonia, die oorspronkelijk uit Italië komt, is voor de BJP-aanhang onverteerbaar. Een buitenlander kan onmogelijk premier van India zijn. Dit punt raakt aan de nationalistische ideologie van de BJP.

Vajpayee heeft in zijn leven één partij gediend, die twee keer van naam is veranderd. De ideologische bron is de RSS, de Rashtriya Swayamsevak Sangh, (Nationale Organisatie van Vrijwilligers). Alle organisaties in het rechtse spectrum scharen zichzelf daarom onder de banier Sangh Parivar, de Sangh Familie. De RSS ontstond in 1925, toen India nog onder Brits bestuur stond. Hun ideologie is fascistoïde en reactionair. Waar Mohandas Gandhi en Nehru streden voor het vertrek van de Britten om tot een volledige economische en politieke emancipatie van de Indiërs te kunnen komen, wilde de Sangh Parivar de onafhankelijkheid om India te zuiveren van de vreemde smetten van de Britse overheersing. En het ging en gaat de Sangh Parivar niet slechts om de Britten: de geschiedenis van honderden jaren her moet worden herschreven. De RSS met aanhang wil liefst terug naar het hindoeïstische India zoals dat bestond voor de invasie van de Afghaanse Ghaznaviden en de Oezbeekse Mughals. Hun doctrine van hindoetva, «hindoeheid», steunt op het idee dat de oorspronkelijke bewoners van het Indiase subcontinent en de drie godsdiensten die in India zijn ontstaan — hin doeïsme, boeddhisme en jaïnisme — onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden en gecombineerd de ideale zijnstoestand vertegenwoordigen. De Indiër die zich verbonden voelt met de grond waar de hindoegoden en de boeddha’s uit voortgekomen zijn, en zich bewust is van de rechten en plichten die de erfenis met zich meebrengt, keert terug naar een gouden tijd — toen alles nog goed was.

Helaas voor de Sangh Parivar is deze paradijselijke situatie in de loop van twintig eeuwen ruw stukgeslagen door de komst van christenen en, met name, moslims. De Sangh Parivar vat het stukslaan letterlijk op. Zij zien de Indiase geschiedenis als een opeenvolging van aanvallen van islamitische barbaren, die keer op keer van de linkeroever van de Indus kwamen aanstormen om de tempels van de geweldloze en vegetarische landbouwers te slopen en hun bloedige wil aan de bevolking op te leggen. Volgens cijfers van de Sangh Parivar gaat het om duizenden tempels, en deze visie is in de loop der jaren steeds meer gemeengoed geworden. Zodat leerboeken voor scholen zijn herschreven en zelfs V.S. Naipaul dit gedachtegoed heeft omarmd.

Vajpayee heeft een cruciale rol gespeeld in het langzaam opschuiven van deze radicalen naar het centrum van de politieke macht. Hij wordt op 25 december 1924 geboren in Gwalior, een stad in Madhya Pradesh, iets ten zuiden van Agra en de Taj Mahal. Als jonge student zetten de Britten hem een tijdje gevangen vanwege zijn nationalistische sympa thieën. Na zijn studie werkt hij als journalist voor bladen van de Sangh Parivar. Samen met zijn politieke meester Shyama Prasad Mookerjee richt Vajpayee in 1951 de Jan Sangh op, de Nationale Unie. In 1957 komt hij voor deze partij voor het eerst in het parlement. In feite is hij sindsdien niet meer uit de politiek verdwenen. In 1977 verandert de Jan Sangh in de Janata-partij, de Nationale Partij, en in 1980 ontstaat de BJP.

Jarenlang zit Vajpayee geïsoleerd in het parlement, in een- en tweemansfracties. Wanneer Indira Gandhi in 1975 de nood toestand uitroept en haar politieke vijanden laat vastzetten, komt hij in Bangalore achter de tralies terecht. In 1977 komt hij voor het eerst in de regering, wanneer de Indiase kiezers Gandhi afstraffen. In 1979 is het Gandhi-loze tijdperk echter voorbij en verdwijnt Vajpayee wederom naar de diepe krochten van de oppositie.

In de loop van de woelige jaren tachtig slaagt hij erin een alternatief te formuleren voor de Gandhi-dynastie. Hij is ook de eerste die het einde van de Koude Oorlog ziet. In 1993 wordt hij de oppositieleider en vanaf 1996 neemt hij deel aan de kabinetten, als minister van Buitenlandse Zaken en daarna als premier. Onder zijn leiding voert India in 1998 kernproeven uit en wordt de rest van de wereld wakker.

Meest opvallend aan Vajpayee is zijn talent om de beweging waaruit hij is voortgekomen te steunen, zonder dat de vuiligheid van de Sangh Parivar aan hem blijft kleven. India Today, het grootste weekblad van India, noemt hem dan ook de teflon-premier. Hij kan het zich zelfs veroorloven uitspraken te doen die de Sangh woedend maken. Laatst complimenteerde hij de Pakistaanse cricketsupporters die het Indiase cricketteam vorige maand zo warm hadden verwelkomd. De Sangh stond op de achterste benen: waren de Indiase supporters soms minder?

Het symbool van de Sangh is de verwoesting van de Babri Mashid in Ayodhya in Uttar Pradesh. Hier stond volgens hindoe-overlevering ooit een tempel die de geboorteplaats van Rama aangaf, een verschijningsvorm van de god Vishnoe. Sultan Babur bouwde er in 1528 een moskee. In december 1992 werd de moskee door uitzinnige aanhangers van de Sangh Parivar afgebroken, met als doel er wederom een tempel voor Rama te bouwen. Dat is overigens nog niet gebeurd.

Ayodhya vormt de waterscheiding in de Indiase geschiedenis. Sindsdien staan de relaties tussen moslims en hindoes op scherp. Omdat er toen niet onmiddellijk streng is opgetreden, hebben de Sangh-leiders steeds meer ruimte genomen voor hun anti-islamitische en antiwesterse actiepunten. Soms komen die aan de oppervlakte in de vorm van pogroms op moslims.

Alle leiders van de Sangh Parivar worden nog steeds juridisch vervolgd voor hun betrokkenheid. Hoewel? Allemaal? Nee, Vajpayee nadrukkelijk niet. Vajpayee laat de hindoetva aan zijn vice-premier Lal Krishna Advani over, zodat hij zich kan bezighouden met wat hij interessant vindt. Behalve het buitenlandse beleid is dat ook film. In de ambtswoning aan Race Course Road in Delhi heeft hij een filmzaaltje laten bouwen, waar hij met vrienden en de familie van zijn geadopteerde dochter naar nieuwe Bollywood-films kijkt. Dat heeft inderdaad iets vertederends.