Khanasor – Het geluid van sirenes waaiert over de droge, kale vlakte in de regio Shengal, Noordwest-Irak, dicht bij de Syrische grens. In het konvooi van twintig auto’s zijn de voorste met bloemen versierd. Ze zijn gereserveerd voor zeven kisten met daarin de lichamen van gedode strijders. De laadkleppen staan open, aan beide kanten naast de kisten zitten medestrijders. ‘Martelaren zijn onsterfelijk!’ wordt er geschreeuwd.

De doden waren lid van de YBŞ, een strijdgroep van Yezidi’s die werd opgericht nadat IS in augustus 2014 de stad Shengal en omliggende dorpen onder de voet had gelopen. De pesjmerga van de KDP, de partij van Massoud Barzani, de president van de Koerdistan Regio in Irak, waren verantwoordelijk voor de veiligheid van het gebied, maar zij namen de benen. Duizenden Yezidi-mannen werden door IS vermoord, duizenden vrouwen en kinderen werden meegenomen en tot slaaf of kindsoldaat gemaakt. Nog altijd zijn sommige dorpen in de regio in handen van Daesh (zoals IS ook heet), nog altijd verblijven duizenden vrouwen en kinderen in gevangenschap.

Toen de pesjmerga vluchtten, kwamen strijders van de Koerdische PKK uit door de PKK gecontroleerde gebieden in Irak en Syrië om te redden wat er te redden viel. De PKK opende onder meer een corridor naar Syrisch Koerdistan, waardoor vluchtelingen het gebied konden verlaten. Een zelfverdedigingsinitiatief van de Yezidi’s, een eeuwenoude religieuze minderheidsgroep, werd in samenwerking met de PKK geprofessionaliseerd, getraind en YBŞ gedoopt, de Verzetseenheden van Shengal.

In november 2015 werd Shengal bevrijd van IS door KDP-pesjmerga en YBŞ- en PKK-units, met steun van de Amerikanen. Sindsdien is het hommeles tussen de YBŞ/PKK en de KDP. De KDP vindt dat de PKK-strijders in het gebied Shengal moeten verlaten en wil de YBŞ onderbrengen bij de pesjmerga. ‘Op het moment dat wij vertrekken, zal IS, verzwakt of niet, de aanval weer openen en zal de KDP de Yezidi’s opnieuw in de steek laten’, vreest echter de PKK-commandant Adar Eris. ‘Het vertrouwen dat de Yezidi’s in ons stelden, zal geschonden zijn. Kan dit volk nog een massamoord verdragen? Dat verraad kunnen we niet plegen.’

Ze voegt toe dat de PKK-strijders bereid zijn te gaan als de KDP de YBŞ accepteert als autonoom Yezidisch volksbeschermingsleger. Uit gesprekken tussen betrokkenen is duidelijk geworden dat de KDP die eis niet zal inwilligen – zij willen geen ‘aparte territoriums’ met eigen gewapende eenheden. Saillant detail: Shengal ligt buiten de Koerdistan Regio en de officiële verantwoordelijkheid voor het gebied ligt in Bagdad.

President Massoud Barzani en zijn neef de premier Nechirvan Barzani zinspeelden de afgelopen maanden geregeld op militair ingrijpen. Afgelopen vrijdag werd er voor het eerst actie ondernomen, nabij het stadje Khanasor, dat al sinds eind 2014 onder controle van de YBŞ staat. Een groep gelieerd aan de KDP probeerde een doorgang door Khanasor te forceren, het liep uit op geweld en vijf YBŞ-strijders en twee PKK-strijders lieten het leven. Bijna dertig raakten er gewond. Hoeveel doden en gewonden er aan de andere kant vielen, is onbekend. In onderhandelingen die op de clash volgden, kwamen de partijen niet dichter bij elkaar.

Op de ochtend van de begrafenis van de zeven strijders zegt YBŞ-commandant Zeki Shengali: ‘De wapens die de internationale gemeenschap levert aan de Koerdistan Regio moeten worden ingezet tegen Daesh, niet tegen de Yezidi’s. Desondanks is het wachten op een volgend militair treffen.’