Even terug naar een klein jaar geleden. WikiLeaks publiceert samen met verschillende internationale media uit de Amerikaanse diplomatieke post. Internetproviders worden onder druk gezet om WikiLeaks offline te halen, vervolging van medewerkers wordt gestart en de geldstromen worden geblokkeerd. Visa, MasterCard, Bank of America, PayPal en anderen maken het onmogelijk om nog langer geld aan WikiLeaks te doneren. Van de vervolging komt niets, justitie lijkt de zaak te laten zitten, WikiLeaks wordt niet veroordeeld of geblacklist. Toch blijft de blokkade van de banken in stand. Waarom eigenlijk? Zijn ze bang om vuile handen te maken, om geassocieerd te worden met WikiLeaks? Hoe dan ook, het gevolg is dat de geldstroom direct opdroogt, van achthonderdduizend dollar in december 2010 naar vrijwel niks in 2011. En als gevolg daarvan maakte WikiLeaks deze week bekend de publicatie van documenten op te schorten. Het is niet overdreven, zoals de VN-rapporteur voor vrijheid van meningsuiting doet, de financiële blokkade van WikiLeaks te zien als een beperking van de persvrijheid.
Tot zo ver een duidelijke zaak. Maar er is meer aan de hand. Niet alleen de geldstroom is het afgelopen jaar tot stilstand gekomen. De website publiceert al tijden niets nieuws meer, het achterliggende systeem ligt plat. De bronnen lijken net zo opgedroogd als de cash. De belangrijkste oorzaak daarvan is Assange zelf. Hij maakte ruzie met vrijwel al zijn vrienden - met zijn kompanen van het eerste uur, met gerenommeerde kranten als The New York Times en The Guardian, met de uitgever van zijn autobiografie.
Zelfs medestanders moeten steeds vaker constateren dat Assange’s narcisme de overhand krijgt en dat zíjn zaak belangrijker is geworden dan de zaak waarvoor hij zich hard zegt te maken. Ook dat heeft te maken met geld. Voor wie is die fundraising dan? Voor advocaten voor Assange, om zijn uitlevering aan Zweden aan te vechten, of voor onafhankelijke beoordeling van de binnengekomen documenten en het onderhouden van een IT-infrastructuur? Zonder board, zonder toezichthouders, zonder iemand die Assange lijkt te controleren is WikiLeaks steeds meer een vehikel van zijn eigen strijd. Dat klopt niet, het tast de geloofwaardigheid aan, en dat laat zich voelen. Steeds meer partners wenden zich af, terwijl ze juist nodig zijn.
Dat Visa en MasterCard online donaties aan WikiLeaks blokkeren is schandalig, maar het is de vraag of dat de organisatie de das om heeft gedaan. Een gewone overschrijving via iDeal is nog altijd mogelijk. Nee, Julian Assange is er geheel eigenhandig in geslaagd in betrekkelijk korte tijd wereldwijde bewondering en krediet om te buigen in scepsis en gefundeerde kritiek. Dat is bijzonder jammer, want een goed systeem om digitaal en anoniem de klok te luiden is onverminderd waardevol.