Zal Joegoslavië zich na meer dan tien jaar opnieuw voegen bij het orkest van democratische Europese staten? Of zal het zo geplaagde land nog jarenlang een paria blijven? Dat lijkt afhankelijk van de presidentsverkiezingen die op 24 september plaatsvinden. Ze zouden het einde van Milosevic’ era kunnen betekenen.
Ondanks de keiharde overheidsrepressie en het bijkans aan banden leggen van de onafhankelijke pers geven verkiezingspolls Vojislav Kostunica, de kandidaat van de verenigde oppositie (zonder Vuk Draskovic’ SPO), een voorsprong op Milosevic van 22 procent. Kostunica heeft goede kaarten. Hij heeft in tegenstelling tot de meeste andere oppositieleiders nooit samengewerkt met Milosevic, was geen lid van de communistische partij en is een fervent nationalist. Kostunica is echter beheerst. Dat spreekt de vele Servische kiezers aan die het geblèr meer dan zat zijn.
Maar Milosevic heeft legio mogelijkheden om Kostunica de winst uit handen te nemen. Hij zou de verkiezingen ongeldig kunnen verklaren en een of andere noodwet door «zijn» parlement kunnen loodsen die hem een extra termijn garandeert. Niets is te gek in Joego slavië: op Draskovic, die zich nu aardig koest houdt, zijn al twee moordaanslagen gepleegd.
Dat Milosevic de verkiezingen überhaupt heeft uitgeschreven, lijkt erop te duiden dat hij overtuigd is van winst. Dat kan door mid del van grootscheepse fraude: onafhankelijke waarnemers komen het land niet in. Mocht de bevolking net als in de winter van 1997 maandenlang de straat opgaan, dan is daar het zwaar gezuiverde leger dat reeds troe pen rond Belgrado heeft samengetrokken.
Maar zelfs als Milosevic verliest, is hij nog niet zonder macht. Milan Milutinovic, een van zijn trawanten, bezet het machtige presidentschap van de Servische republiek. In die functie controleert Milutinovic onder meer de gevreesde speciale politie (MUP) die in Kosovo huishield. Bovendien wordt zo'n beetje de hele economie gerund door partijgenoten van Milosevic’ vrouw. Misschien gooit hij het op een akkoordje met de nieuwe Joegoslavische president: macht in ruil voor bescherming tegen vervolging door het Joegoslavië Tribunaal.
De kans lijkt klein dat Milosevic dit aandurft. Hij moet immers het Kroatië-scenario vrezen. In het buurland pakt de demo cratisch gekozen president in rap tempo oorlogsmisdadigers op. Maar toch: vo rige week maakte Kostunica duidelijk dat Mi lo sevic thuishoort in Servië, niet in Den Haag en dat hij het Tribunaal niet erkent. Dat kan het Europese orkest niet accepteren. Wie er ook wint, Joegoslavië is nog lang geen paria af.