Ik was in Berlijn vanwege het mediafestival Prix Europa en wel de categorie tv-fictie. Daar bleek dat in maar één van de 27 dramaproducties werd geprobeerd jongeren niet alleen qua thematiek (muziek, drugs) maar ook in de vorm aan te spreken – prompt cameragezwiep en razende montage. De jury had er geen waardering voor; deze aanpak uit Wales deed clichématig aan, zoals vaak wanneer al te nadrukkelijk een jonge doelgroep wordt behaagd. Opmerkelijker was dat van de vijf uiteindelijk genomineerde films er liefst vier draaiden om hoofdpersonen van 45 tot hoogbejaard. Toch telde de jury veel jonge vrouwelijke dramaturgen. Die dachten niet in doelgroepen maar kozen voor het volgens hen beste drama. Bovendien, vergrijzing is een Europese kwestie.
De vraag is of die producties bij ons te zien zullen zijn: buitenlands tv-drama wordt, behalve Engelstalige series, nauwelijks meer aangekocht. Jammer, want er wordt prachtigs gemaakt dat ook nog eens indringender dan documentaires een beeld geeft van veranderende cultuur, leefstijl en economie in bijvoorbeeld Oost-Europa. De Poolse winnaar Laten we morgen naar de film gaan levert geen inzicht in de actualiteit. Voorbeeldig gemaakt historisch drama en de enige genomineerde die om jongeren draait: drie vrienden die zich voorbereiden op Groots Leven en Beminnen. De zomer van 1939 is verrukkelijk maar alle dromen gaan in granaatvuur op. Een productie van zulk technisch hoog niveau kan alleen komen uit een land met grote filmtraditie. Maar juist die doet de beperkingen voelen. Bij drie jonge Poolse vrienden dringt zich onvermijdelijk Het beloofde land (1975) van Andrzej Wajda op, meesterwerk over de negentiende-eeuwse textielindustrie in Lodz. Vergeleken met de weerbarstigheid van Wajda is deze tv-film van Michal Kwiecinski te vlekkeloos esthetisch.
Zelf was ik meer gecharmeerd van de Oekraïens-Russische tragikomedie De familie kleiner maken van Sergej Krutin; technisch even knap maar tegelijk tijdsdocument: nieuwe rijkdom, oude corruptie, nieuw vrouwelijk bewustzijn, oud seksisme. Met een fameuze Yelena Yakovleva als middelbare abortusarts die tot het inzicht komt dat ze haar huwelijk niet langer wil redden. Schijnbaar klassiek in komedieopbouw wijkt het steeds net van het feel good-pad af. Bovendien komen in deze geestige, soms cynische film ook de liefdesperikelen van de jongelui aan bod. Aanrader voor de inkopers van NPS, Vara, VPRO. Net als het Ierse Kings van Tom Collins: als jonge vrienden trokken ze uit West-Ierland naar Londen – voorgoed, maar dat wisten ze niet; nu zijn ze oud, van elkaar vervreemd maar een dag en een nacht herenigd voor de wake vanwege een dode kameraad. Tegelijk specifiek (Gaelic gesproken en gezopen) en universeel aangaande vriendschap, werking van de tijd en de tragiek van de condition migrante: nergens meer thuis.
Ten slotte aandacht voor goed drama van eigen bodem dat juist wél over jonge mensen gaat. Afgelopen vrijdag startte de nieuwe reeks One Night Stand met het brave en weinig gefocuste Dag in dag uit. Maar de volgende twee zijn aanraders: Den Helder van Jorien van Nes en scenariste Maartje Pompe van Neerdervoort. Jonge marinier komt uit de kast , met nieuwe prachtrol van Robert de Hoog (Skin). En Hou Holland schoon (Arne Toonen en Robert-Jan Overeem), spelend onder radicaal-rechtse jongeren.
Den Helder, vrijdag 7 november, Nederland 2, 22.50 uur. Hou Holland schoon, vrijdag 14 november, zelfde tijd en plaats