De complexe melodieën, de ronduit extreme variaties in dynamiek, ritme en tempo, het gebruik van invloeden uit de elektronische muziek, de even door en door politieke als intelligente teksten: Refused was haar tijd ver vooruit.

Grote en zelf weer invloedrijke bands als BoySetsFire, Rise Against en Enter Shikari hadden zonder Refused zonder twijfel beduidend anders geklonken, of pas veel later hun eigen geluid gevonden. Het album was meteen ook de zwanenzang van de band. Het uiteenvallen van Refused was tamelijk lelijk en werd vastgelegd in een behoorlijk genadeloze documentaire.

Uiteindelijk ontkomt geen enkele band aan een wederopstanding, hoe verrot de onderlinge verhoudingen op het eind ook waren. Wat zelfs Pink Floyd en Led Zeppelin eenmalig lukte, en The Police en de Sex Pistols langdurig, gebeurde ook bij Refused: er kwam een aantal jaar geleden een reünie-tour. De kritiek was even luidruchtig als kortstondig: toen de band eenmaal de podia van festivals en clubs weer had betreden, werd duidelijk wat Refused destijds en nog steeds voor had op veel bands in hetzelfde genre: een tamelijke overdonderende podiumpresentatie (er is zelfs sprake van iets wat verdacht veel lijkt op choreografie) en vooral een instrumentbeheersing die meer lijkt op jazz dan op punk.

Altijd gevaarlijk: na al die jaren dan nóg een keer terugkomen met een album. Het knappe aan The Shape of Punk to Come is immers dat het album nog steeds niet achterhaald klinkt. Het was pijnlijk geweest als Refused ineens wél had geklonken als een band die drijft op nostalgie. Dat is niet het geval.

Het nieuwe album Freedom is niet zo geniaal als zijn klassieke voorganger, maar klinkt wel fris en eigentijds, en zoals altijd bij Refused stronteigenwijs. Verdwenen is de elektronica, die de band deels definieerde maar die gezien de enorme ontwikkelingen op dat gebied ook het risico van een gedateerde sound met zich meebracht. Opener Elektra, al vaker live gespeeld, klinkt ronduit overrompelend, het meta-karakter van het refrein, ‘Nothing has changed’, kan niet anders dan met een glimlach in ontvangst worden genomen. Verrassend is meteen de staccato groove van Old Friend/New War, waarin invloeden van Dennis Lyxzéns latere band The (International) Noise Conspiracy doorklinken. Dreef Refused vroeger deels op woede, gestileerde woede weliswaar, Freedom klinkt minder boos, behalve in nummers als 366. Zo te horen moet het kapitalisme nog steeds kapot van Lyxzén, dat is dan niet veranderd. Al bewaart hij zijn beste regels voor zijn verhouding tot religie: ‘I got Judas’ heart/ Nietzsche’s soul/ Dawkins’ cock/ In a god-shaped hole.’

Refused, Freedom

Beeld: Refused (Epitaph records)