Buenos Aires – Na een proces van vijf jaar krijgen deze week 54 verdachten van misdaden tegen de menselijkheid hun vonnis te horen. Ze staan terecht voor onder meer ontvoering, marteling en moord op 798 slachtoffers tijdens de militaire dictatuur (1976-1983). Het esma-proces is daarmee de grootste mensenrechtenzaak van Argentinië.

De verwachtingen zijn hooggespannen onder mensenrechtenactivisten zoals Giselle Tepper. Teppers organisatie Hijos strijdt sinds 1995 voor de berechting van de misdaden die tijdens de dictatuur werden gepleegd: ‘Dit historische proces maakt duidelijk dat mensenrechtenschendingen niet langer ongestraft blijven’, stelt ze.

De misdaden vonden plaats in de esma, het opleidingsinstituut van de marine in de Argentijnse hoofdstad. Tijdens de dictatuur functioneerde daar een geheim martel- en detentiecentrum.

Een van de manieren waarop de marine de gevangenen liet verdwijnen was door ze gedrogeerd in vliegtuigen te laden en daarna boven de La Plata-rivier in het water te gooien. Justitie heeft het onderzoek naar deze dodenvluchten toegevoegd aan het esma-proces, waardoor vandaag ook de Nederlands-Argentijnse Julio Poch het vonnis zal horen over zijn vermeende betrokkenheid bij deze vluchten. Het Openbaar Ministerie heeft levenslang geëist tegen de voormalige piloot van de Argentijnse marine.

Hoewel in Nederland bijna uitsluitend belangstelling voor Poch is, krijgen in Argentinië andere verdachten meer aandacht. Bijvoorbeeld Jorge Acosta. De voormalige kapitein van de marine leidde een van de esma-doodseskaders en werd eerder al veroordeeld voor ontvoering en moord. Het OM probeert in deze zaak te bewijzen dat Acosta opdracht gaf voor de dodenvluchten.

Ook oud-kapitein Alfredo Astiz, beter bekend als de Argentijnse ‘engel des doods’, kreeg in 2011 levenslang voor de moord op twaalf gevangenen van de esma (onder wie twee Dwaze Moeders). Astiz zocht tijdens het nieuwe esma-proces echter regelmatig de confrontatie met de rechters. Tijdens zijn slotpleidooi in oktober sprak hij zelfs van een ‘showproces’, en zei een eventueel vonnis als een ‘eretitel’ te dragen.

In de esma-zaak staan niet alleen militairen terecht. Zo acht het OM oud-staatssecretaris van Financiën Juan Alemann medeplichtig aan vrijheidsberoving en geweld tegen een gevangene die hij in 1980 in de esma bezocht. Tepper hoopt dat een veroordeling van Alemann bijdraagt aan verder onderzoek naar de rol van burgers die met de junta collaboreerden. ‘Zonder medewerking van burgers had dit moorddadige regime nooit zo veel slachtoffers kunnen maken. Het waren onmisbare partners van de staatsterreur.’

Het OM heeft tegen bijna alle verdachten levenslang geëist. Zowel de verdachten als de aanklagers kunnen in beroep gaan tegen de uitspraak.