Bob Woodward heeft opnieuw onheil in Washington gesticht. Uit zijn maandag verschenen boek blijkt dat de oorlog in Afghanistan begeleid is, en misschien nog wordt, door hooglopende ruzies in politieke en militaire kringen waarvan wij aannemen dat ze vastberaden de leiding hebben. De president zelf is vastbesloten de Amerikaanse aanwezigheid niet nog eens ten koste van een biljoen dollar met tien jaar te verlengen. Dat heeft hij tegen minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton gezegd. Eerst de surge, die nu aan de gang is, en dan volgend jaar beginnen met het terugtrekken. De nationale veiligheidsadviseur Jim Jones noemt het gezelschap van Obama’s politieke adviseurs ‘de maffia’ of ‘het politbureau’. Opperbevelhebber generaal Petraeus is van mening dat de president ‘de verkeerde mensen uitscheldt’. Richard Holbrooke, de speciale gezant voor Afghanistan, gelooft dat Obama het met zijn oorlogsconcept fundamenteel bij het verkeerde eind heeft. Vice-president Biden noemt Holbrooke een ‘egoïstische gluiper’. President Karzai is behalve de kampioen van de corruptie ook manischdepressief. Tot zo ver een kleine bloemlezing uit de lekken die intussen de Amerikaanse media hebben bereikt.
Het heeft altijd iets smakelijks als de hebbelijkheden die onze leiders zich binnenskamers veroorloven de openbaarheid bereiken. Maar is het een verrassing? Nee. Het is een bevestiging van ernstige vermoedens: dat de nu negen jaar durende oorlog, om het beleefd te zeggen, experimenteel is gevoerd, en dat tot dusver ieder experiment in een mislukking is geëindigd. Zo'n verloop van de gebeurtenissen gaat altijd gepaard met ruzies in de leiding. En de nieuwe strategie van Obama is opnieuw een experiment. Na de parlementsverkiezingen in augustus, die opnieuw op een feest van de corruptie zijn uitgelopen, wordt de volgende poging gedaan om de Taliban definitief te verslaan. Amerikaanse en Navo-strijdkrachten zijn de aanval op Kandahar, het belangrijkste bolwerk van de Taliban, begonnen. Misschien een operatie waarmee Obama’s nieuwe strategie staat of valt. Een paar maanden geleden werd met de zuivering van het veel kleinere Marja begonnen. Daar duurt de strijd nog voort, waarbij de burgerij niet gespaard blijft. Het is de oorlog zelf die door de Afghanen als hun noodlot wordt beschouwd.
Maar dan is daar de minister van Defensie Robert Gates. Na de onthullingen van Woodward heeft hij maandag op een persconferentie verklaard dat we op de goede weg zijn. Het is onverstandig zoveel aandacht te besteden aan die geruchten over de ruzies in Washington. Als de president in december met een overzicht van het recente verloop van de oorlog komt, zullen we zien dat hij gelijk heeft. Afwachten dus. Na negen jaar kunnen die paar maanden er ook nog wel bij.
Intussen gaat het boek van Woodward zijn eigen leven leiden. Het zal worden bestudeerd in de leidende kringen van alle bondgenoten. Het groeiend verzet tegen een voortzetting van verdere deelneming aan de oorlog zal er een arsenaal aan argumenten in vinden. Daarom, vind ik, moeten op rijkskosten een paar honderd exemplaren van Obama’s Wars worden aangeschaft om die aan onze Kamerleden en ministers te geven. Goed lezen. Daarna zullen ze eindelijk weten waar ze over debatteren. En natuurlijk zullen de onthullingen ook invloed hebben in Pakistan. Woodward onthult dat daar een door de CIA opgezet legertje van drieduizend man opereert, de Counter-Terrorism Pursuit Teams, gerekruteerd uit plaatselijke stammen.
Terwijl u dit leest, zullen waarschijnlijk de eerste exemplaren Nederland hebben bereikt. Komen wij erin voor? Spelen onze leiders van een jaar of vier geleden tot nu nog ergens een rol? Of waren we niet meer dan de claque van iedere Amerikaanse regering met haar generaals, wat die ook deden? En, vraag je je nu weer eens af, zullen we dat ooit te weten komen? Nog altijd zijn we bezig met het onderzoek naar de manier waarop we in 2003 bij de oorlog in Irak betrokken zijn geraakt. Iets meer dan een jaar later publiceerde NRC Handelsblad een uitvoerig verhaal van Joost Oranje, ‘Hollandse oorlogslogica’, waarin uit de doeken werd gedaan met welke uiterst gammele rechtvaardiging het kabinet-Balkenende zijn besluit toen heeft genomen. In 2005 vroeg minister Bot zich af of het achteraf bezien wel zo verstandig was geweest om mee te doen. In 2008 is RTL Nieuws met een beroep op de Wet Openbaar Bestuur een veelbelovend onderzoek begonnen. Het heeft niet tot een publicatie als het boek van Woodward geleid. Ten slotte kregen we de commissie-Davids die concludeerde dat aan de juridische onderbouwing van alles had ontbroken.
Nu we eindelijk uit Afghanistan zijn vertrokken, wordt in Den Haag geopperd dat we toch weer terug moeten, met trainers voor het Afghaanse leger in oprichting. De trainers moeten door Nederlandse soldaten worden beschermd. Toch misschien nog een beetje vechten. Ontstaat er in Den Haag nooit ruzie? Daarover zou ik een boek willen lezen: De oorlogen van de Kaasstolp.