Los Angeles – Vorige week maandag ging op hbo een documentaire in première over een hardwerkende Amerikaanse jonge moeder die de eindjes niet aan elkaar kan knopen: Paycheck to Paycheck: The Life and Times of Katrina Gilbert.

De producent van de film, Maria Shriver, Kennedy-telg en Arnold Schwarzeneggers voormalige first lady, zorgde voor nationale publiciteit die leek te zijn afgestemd op president Obama’s campagne voor verhoging van het minimumloon naar $10,10 (7,33 euro).

Katrina, dertig jaar oud, verdient met sloven en ploeteren in een bejaardenhuis $9,49 per uur. Na twee jaar trouwe dienst krijgt ze opslag: veertien cent per uur. Katrina heeft drie peuters te voeden. Haar werkloze echtgenoot heeft ze de laan uit gestuurd. Ze heeft geen ziekteverzekering – de film is gedraaid vóór Obamacare – en ze kan zich de medicijnen voor een hardnekkige oogaandoening niet veroorloven.

We volgen Katrina in haar grijze bestaan. Verjaardagen worden overgeslagen. Een jong hondje, oogappel van de kinderen, wordt verkocht voor veertig dollar: te duur in onderhoud. Honderden scènes zonder commentaar. Geen dickensiaanse bittere armoede maar uitzichtloos en deprimerend. Volgens de filmmakers leven 42 miljoen vrouwen en meer dan 28 miljoen kinderen rond de armoedegrens.

President Obama, in zijn State of the Union van vorig jaar: ‘Let’s declare that in the wealthiest nation on Earth, no one who works full-time should have to live in poverty…’ Er was toen applaus. Maar geloven Amerikanen wel in een rechtvaardiger stelsel?

In een interview wordt producent Maria Shriver gevraagd of de kijker zich schuldig moet gaan voelen. Shriver: ‘Integendeel. Katrina is inspirerend. Het laat immers zien hoe belangrijk opleiding is en hoe te leren met geld om te gaan.’

Was het maar zo eenvoudig! De documentaire zelf logenstraft het optimisme van de producent – rijk als een Kennedy. In een hartbrekende scène gaat Katrina voor de zoveelste keer op voor een toelatingsexamen van het openbare community college. Ze is erg zenuwachtig maar ze heeft zich goed voorbereid. Ze haalt het net – hakken over de sloot. Pfff! Vlag uit! Maar een paar dagen later wordt haar verzoek om financiële bijstand voor collegegeld afgewezen. Katrina is weer terug bij af.

De rest van de documentaire laat zien hoe Katrina haar lot dapper accepteert. De misère is in haar ogen geheel en al haar verantwoordelijkheid. Een individualisme dat ook de massale oppositie verklaart tegen bijvoorbeeld een algemene ziekteverzekering en ietsje meer minimumloon.