Mark Rutte wil dat het bedrijfsleven intensief betrokken wordt bij de aanpak van het klimaatprobleem. Het mag geen verrassing heten: onze premier greep al eerder een VN-toespraak aan om Nederlandse multinationals in het zonnetje te zetten. Wat kan er ook op tegen zijn? We kunnen alle hulp gebruiken bij deze immense uitdaging, toch? Fout! zegt de actiegroep Corporate Europe Observatory (CEO). Degenen die onze planeet de vernieling in helpen verdienen geen plekje aan de onderhandelingstafel.

In de marges van het diplomatieke circus rondom COP21 organiseert de lobbywaakhond CEO, samen met haar Franse evenknie Observatoire des multinationales, een lobbytour door de straten van Parijs. Ter voorbereiding wordt de hele trukendoos van de bedrijfslobby uit de doeken gedaan.

Een maand geleden kwam al uit dat Arias Cañete, de klimaatcommissaris van de EU, flink wat meer tijd uittrok voor vertegenwoordigers van de fossiele industrie (282 ontmoetingen afgelopen jaar) dan voor pleitbezorgers van hernieuwbare energie (een schamele zeventien afspraken). Het pure lobbywerk vindt dan ook vooral plaats in de aanloop naar de top. Als de onderhandelaars zich eenmaal afzonderen in de kamertjes van het conferentiegebouw komt daar geen lobbyist meer binnen.

Toch zijn de machtige multinationals tijdens de klimaatconferentie allesbehalve afwezig. Hun instrumenten zijn geraffineerd. In het recente rapport Corporate Cookbook gebruikt CEO het beeld van een octopus om te illustreren hoe bedrijven de agenda van de klimaattop in hun greep krijgen. De tentakels staan voor de verschillende lobbytechnieken: ze lanceren gelikte pr-campagnes en organiseren exclusieve evenementen voor bestuurders. Energiebedrijven en luchtvaartmaatschappijen worden zelfs enthousiast onthaald als officiële sponsors van de top.

Deze multinationals zijn, als het aan CEO ligt, echter geen betrouwbare partners in de strijd tegen de opwarming van de aarde. Ze zijn bovenal bedreven in greenwashing: het neerzetten van een groen imago. Shell presenteert zich graag als een bedrijf dat begaan is met de planeet. Maar ondertussen zijn de alternatieven die ze aandragen niets meer dan valse oplossingen. Zo verkoopt de fossiele industrie gas graag als een schone brandstof, die kan dienen als brug van een fossiele naar een duurzame energiehuishouding. Trap er niet in, waarschuwt Pascoe Sabido van CEO: ‘Het is een doodlopende brug.’ Bij het boren naar en transport van gas komt namelijk methaan vrij, een broeikasgas dat op de korte termijn veel schadelijker is dan CO2. Per saldo is gas dus zo schoon nog niet.

In ieder scenario om gevaarlijke opwarming te voorkomen neemt efficiënter energiegebruik een prominente plaats in. Maar daar zitten energieleveranciers niet op te wachten: minder vraag betekent immers minder omzet. Idem dito voor autofabrikanten die de top een warm hart toe zeggen te dragen. Ze willen best wat meer elektrische auto’s produceren, maar het moet te allen tijde voorkomen worden dat toekomstig beleid de kern van hun business model aantast. Al hun lobbyinspanningen zijn erop gericht ervoor te zorgen dat er niets wezenlijks verandert.

Tussen de charmante gevels van het 8ste arrondissement van Parijs duikt soms opeens een anonieme bedrijfskolos op. Onze eerste stop op de lobbytour is de glazen wand van EDF (Électricité de France), het grootste energiebedrijf van Frankrijk. Net als gids Pascoe Sabido op het punt staat ons te vertellen waarom EDF een beruchte greenwasher is (de officiële sponsor van de klimaattop is een van de twintig grootste vervuilers van Europa), komt er een beveiliger op ons af gestapt. Zodra hij door heeft dat er pers aanwezig is, begint hij druk te bellen. Hij zal een persvoorlichter optrommelen die kan vertellen hoe het volgens EDF zit. Uiteindelijk duurt het te lang en zetten we koers naar de volgende locatie. Sabido lijkt opgelucht: ‘Die lui weten alles zo gemakkelijk te spinnen. Voor je het weet sta je uren verbaal te boksen.’

We komen langs notoire pr-firma’s, die bedenkelijke bedrijven helpen om op een subtiele manier hun imago wat op te poetsen. We houden halt bij hoofdkantoren van invloedrijke brancheorganisaties. En we passeren de Franse Kamer van Koophandel, waar tijdens de top regelmatig business events plaatsvinden. De laatste stop is het pr-bureau FleischmanHillard (slogan: ‘The power of true’), die de overkoepelende gaslobby, Gas Naturally, helpt de brandstof in de markt te zetten als schoon alternatief. Zo organiseren zij in Brussel jaarlijks de Gasweek zodat ‘belanghebbenden uit de industrie en beleidsmakers van de EU bijeen kunnen komen om te discussiëren over de toekomst van Europa’s klimaat- en energiebeleid’.

Het probleem van dit soort praktijken, stelt CEO, is dat beleid in te grote mate beïnvloed wordt door bestuurders die geen verantwoording af hoeven te leggen aan burgers, maar aan hun aandeelhouders. De banden tussen degenen die moeten reguleren en degenen die gereguleerd moeten worden zijn te innig. De actiegroep pleit voor een strikte firewall tussen de volksvertegenwoordigers en de representanten van het bedrijfsleven. Alleen dan kunnen de bedrijven die onze planeet vernietigen adequaat worden aangepakt. ‘Die mensen achter al die glazen façades’, besluit Sabido de tour, ‘zijn klimaatcriminelen. Die moeten we zo ver mogelijk bij onze politici vandaan houden.’

De komende twee weken zal De Groene vanaf deze plek regelmatig berichten over de klimaatconferentie in Parijs. We doen verslag van side events in de Franse hoofdstad, waar ngo’s en bestuurders hun oplossingen presenteren. We spreken met denkers en beleidsmakers over hun visie op deze enorme uitdaging. En we publiceren stukken uit ons archief, die het klimaatprobleem van verschillende kanten belichten.

Beeld: van de site icewatchparis.com/
Ice Watch van Olafur Eliasson wordt eind november geïnstalleerd op een nader bekend te maken plek in Parijs, voor het begin van de internationale klimaatconferentie COP21 aldaar van 30 november t/m 11 december