De VVD is niet de eerste partij waar je aan denkt bij woorden als klimaat, duurzaamheid en de energietransitie. Toch is het juist die partij die de oproep van 63 bedrijven en instellingen aan de gemeente om nu écht de sprong te maken naar een duurzamer Rotterdam stevig heeft omarmd.
‘Veel mensen denken bij klimaat als eerste aan GroenLinks, maar de groene agenda is voor de VVD heel belangrijk. Als we nu niets doen, is straks de hele aarde verkloot, om het maar even op z’n Rotterdams te zeggen’, zegt de jonge Rotterdamse VVD-leider Vincent Karremans (31).
Om die woorden kracht bij te zetten, doet hij een gewaagde uitspraak. Desgevraagd schaart Karremans zich achter een petitie van de burgerbeweging Rotterdams Klimaat Initiatief om kolenoverslagbedrijf EMO, verantwoordelijk voor ‘de grootste kolenberg in Europa’, geen contractverlenging voor 25 jaar te geven.
Karremans: ‘Tenzij dit bedrijf gaat verduurzamen, lijkt een nieuw contract voor 25 jaar me geen prikkel om naar alternatieve bronnen van energie te zoeken.’ Een contract voor kortere tijd, of een contract dat je sneller tussentijds op kunt zeggen lijkt hem beter. ‘Want we weten één ding zeker: kolen hebben niet de toekomst.’
Als het aan Karremans ligt stoffen de liberalen de idealen van Groen Rechts af, het ‘optimistische pamflet’ waarmee Mark Rutte in 2008 probeerde het thema klimaat uit de linkse hoek te trekken, maar waar sindsdien nooit meer over gesproken werd. Dat de Rotterdamse VVD eind vorig jaar nog tegen een burgerinitiatief voor een groen loket stemde, lijkt al weer lang geleden.
Want onder de nieuwe lijsttrekker schaart de ondernemerspartij zich wél achter een onderwerp dat onder kiezers leeft. Bij de landelijke verkiezingen vorig jaar waren het partijen met een stevig groen programma als GroenLinks en D66 die veel stemmen wonnen. En uit een landelijke enquête van de NOS bleek deze week duurzaamheid het derde belangrijkste verkiezingsthema.
De VVD trok de klimaatoproep dan ook direct naar zich toe en D66 moest lijdzaam toezien hoe hun liberale concurrenten er met een van hun belangrijkste verkiezingsthema’s, duurzaamheid, vandoor gingen.
De VVD liet er geen gras over groeien en zit deze week met enkele van de ondertekenaars aan tafel om te brainstormen over de groene toekomst van de stad. Karremans: ‘Een concrete to-do-lijst, zodat we 22 maart meteen aan de slag kunnen.’
De bedrijven – waaronder Eneco, Nuon, Unilever, Akzo Nobel, ING en ABN Amro – vragen de gemeenteraad zich in te zetten voor een nieuwe, schonere economie. Om de vinger aan de pols te houden zouden er tussendoelen voor 2022, 2030 en 2040 moeten komen. In 2050 zou Rotterdam dan niet alleen aan het Klimaatakkoord van Parijs voldoen, maar zelfs nationale voorloper zijn in schone energie.
Daar is nog wel wat voor nodig. Rotterdam is de meest vervuilende stad van Nederland, en heeft samen met Amsterdam de smerigste lucht. De Rotterdamse haven drijft grotendeels op fossiele energie. En om aan het Klimaatakkoord van Parijs te voldoen, moeten hier zo’n 300.000 woningen energieneutraal worden gemaakt.
Dat gaat niet vanzelf, en de grootste vraag is dus: wie gaat dat betalen? Tijdens een debat op 25 januari dat volgde op de klimaatoproep vonden alle politieke partijen dat de burger niet de dupe mag worden. Wethouder Maarten Struijvenberg (Leefbaar Rotterdam) zei: ‘De rekening moet niet bij Jan Modaal terechtkomen.’ SP-voorman Leo de Kleijn waarschuwde voor banenverlies in de haven met meer impact dan de sluiting van de Limburgse mijnen. ‘De rekening komt bij de kwetsbaarste burgers terecht als de overheid niet ingrijpt.’
Afgevaardigden van Akzo Nobel en Eneco waren realistisch: ‘Uiteindelijk betaalt de burger altijd de rekening, of het nu via belastingen is, of omdat bedrijven de kosten doorrekenen.’ Ook Milieudefensie becijferde deze week dat de laagste inkomens de hoogste lasten dragen voor de energietransitie en kondigde meteen aan een nieuw klimaatakkoord niet te ondertekenen als de lasten niet eerlijker verdeeld worden.
GroenLinks Rotterdam noemde een energieneutrale stad in 2030 onlangs in NRC juist ‘heel realistisch’. De stemming tijdens het klimaatdebat was lijsttrekker Judith Bokhove dan ook te somber: ‘Rotterdammers willen juist ontzettend graag. Burgers lopen voorop.’
Om de proef op de som te nemen, liepen we een ochtendje mee met het Rotterdams Klimaat Initiatief dat handtekeningen verzamelt tegen nog eens 25 jaar kolenoverslag.
Dat kolenverhaal wekte bij sommigen verbazing. ‘Ik wist helemaal niet dat we zo veel kolen in de haven hadden.’ Anderen reageerden teleurgesteld op het nieuws dat de stad de kolenoverslag met een kwart eeuw wilde verlengen. ‘Het lijkt wel Donald Trump’, zei een oma die haar kleindochter aan het voorlezen was in de Centrale Bibliotheek. Zes meiden die in de bieb aan het studeren waren voor een tentamen verpleegkunde bekenden dat ze niet veel van kolen af wisten, maar wilden de petitie best ondertekenen: ‘Het gaat toch om de toekomst van onze kinderen.’
Dat duurzaamheid een thema is dat leeft in de havenstad bleek al uit een enquête die vorig jaar werd gehouden onder negenduizend Rotterdammers. Ze maken zich zorgen om de vuile lucht en verwachten harde maatregelen van de gemeente. Waaronder: een verbod op vervuilende auto’s, vrachtverkeer en cruiseschepen, veel meer groen in de stad, en investeren in duurzame energie met bijbehorende subsidies voor huishoudens.
En zo zijn het dus burgers en bedrijven die de lokale overheid oproepen tot actie, in plaats van andersom. Het is de vraag wat een nieuwe gemeenteraad na 21 maart met deze klimaatzorgen doet. Als we de recente peiling van Maurice de Hond mogen geloven, zullen GroenLinks (van 2 naar 5) en de VVD (van 3 naar 6) flink wat zetels winnen. Wie weet vinden GroenLinks en ‘GroenRechts’ elkaar straks als eerste in Rotterdam.
Dit artikel verscheen eerder op Vers Beton, de website voor de harddenkende Rotterdammer en bron voor al het Rotterdamse verkiezingsnieuws. Deze publicatie kwam tot stand met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.