Als Thierry Baudet van Forum voor Democratie afgelopen week het Haagse podium betreedt, moet ik denken aan de Silent Comedy in het Haagse theater Diligentia. Ik zie ineens voor me hoe iedereen op de Haagse wandelgang, van Kamerlid tot bode, een koptelefoon op heeft en net als bij die Silent Comedy heen en weer kan schakelen tussen twee kanalen. Op het ene kanaal horen we wat Baudet daadwerkelijk zegt tegen de journalisten over de forse kritiek die zijn partijgenoot Henk Otten, eerste op de lijst voor de nieuwe Eerste Kamer, in NRC op hem heeft geuit. Je hoort Baudet vertellen verrast te zijn door die kritiek, maar ook dat er een gezonde discussie is in zijn partij.
Op het andere kanaal is een cabaretier aan het woord, een ‘bioloog’ gespecialiseerd in de homo sapiens. Deze bioloog legt ons het gedrag van de mens Baudet uit alsof hij een vreemde diersoort beschrijft. Hij duidt de behoefte van het mannetje aan aandacht en macht, hoe het mannetje Baudet baltsgedrag gaat vertonen met al die camera’s en microfoons om zich heen. De bioloog gaat ook in op de gretigheid waarmee de journalisten daarin meegaan, op het kuddegedrag als kenmerk van de homo sapiens, journalisten niet uitgezonderd.
De luisteraars op het eerste kanaal kijken ernstig, de andere groep grinnikt: politiek als cabaret. In Nederland nog niet helemaal werkelijkheid, elders wel. In Italië zagen we al hoe de komiek Beppe Grillo het politieke podium betrad met zijn Vijfsterrenbeweging. In Oekraïne is Volodymyr Zelenski vorige week gekozen tot president. Als komiek is Zelenski vast beter dan Baudet. Die zou voor geen enkele tv-serie worden gecast.
Over de politieke kwaliteiten van de nieuwe Oekraïense president is daarentegen nog niet veel te zeggen. Zijn presidentiële voorkomen in de televisieserie telt niet mee, dat was gescript. Al draagt juist dat bij aan het door elkaar halen van cabaret en werkelijkheid.
Inmiddels weten we dat Otten uit het partijbestuur van Forum is gezet en geen fractievoorzitter mag worden. Ook dat proces had cabareteske trekken. De bioloog in mijn oortje legt uit dat het tot de eigenschappen van de diersoort mens hoort om oude stokken te zoeken om een onwelgevallige stamgenoot mee te slaan. In dit geval een geldsom die Otten naar zichzelf had overgemaakt uit de partijkas, maar waar velen al lang van op de hoogte waren.
Ook vertelt de bioloog dat een nieuwe stam oprichten, waarvan overigens volgens hem door de sociale-klimaatverandering steeds vaker sprake is, meestal gepaard gaat met gedonder, omdat de mannetjes hun plaats op de rots nog aan het bevechten zijn. Onder het mom van het bewaken van een inhoudelijke koers duwen ze elkaar daarvan af. Uiteindelijk gaat macht over de stam boven de vraag waartoe die stam op aarde is.
De in de homo sapiens gepromoveerde bioloog gaat in één moeite door in op de nervositeit die de opkomst van nieuwkomers bij de oude stammen teweegbrengt. Niet bedacht op de snelheid waarmee de ruzie binnen Forum zou ontbranden, hadden bij twee van hen stamleden bedacht dat juist vorige week een stil en geschikt moment zou zijn om naar buiten te treden. In de hoop de volle media-aandacht te krijgen, dé zuurstof voor elke stam.
Bij de ene, het cda, was het een groep leden die in een opinieartikel in het dagblad Trouw naar buiten kwam met kritiek op de koers en dus op de leider, Sybrand Buma. Uit angst gemarginaliseerd te worden moet het cda volgens deze leden niet blijven hangen in het begrip tonen voor de boze burger, maar moet het ook oplossingen aandragen die de onzekerheid en het onbehagen wegnemen. Eigenlijk zeggen de critici, zo hoor ik mijn oor: kies nou eens wel voor inhoudelijk beleid en houd op met dat gezeur over het volkslied. Ook begrijp ik dat over de term het ‘radicale midden’ goed is nagedacht; dat zijn twee ogenschijnlijk niet bij elkaar passende woorden, dat schuurt lekker, dat trekt – al weer – de aandacht.
Kom daar eens om bij de vvd, die andere stam die vorige week graag het middelpunt van aandacht was geweest. Die probeert ‘het redelijke midden’ te munten. Welhaast saai, want het midden associeer je al met redelijk. Maar ik begrijp van de bioloog dat dit bij de liberalen echt anders ligt. Daar waren ze afgelopen jaren juist nogal eens radicaal, radicaal voor de auto, radicaal voor het grootbedrijf, radicaal voor het grote geld.
Daar komen ze nu van terug. Niet alleen omdat ze bang zijn stemmen te verliezen aan wat de bioloog rasecht rechts noemt, maar ook omdat ze eindelijk inzien dat grote bedrijven zo vals spelen dat ze daar als politici inmiddels zelf geen grip meer op hebben.
Ineens verandert de toon in mijn oor. De naam Klaas Dijkhoff valt, leider van het stamdeel der liberalen in de Tweede Kamer. Het duurt even voordat ik door heb wat de oorzaak is van deze plotse zuurheid. Natuurlijk, ook cabaretiers is niks van de diersoort mens vreemd. De bioloog is jaloers. Dijkhoff heeft gedacht: als cabaretiers politicus kunnen worden, doe ik het andersom. En trok met een cabaretshow door het land.
Dat maakt silent comedy in het parlement binnenkort overbodig. De koptelefoon kan dan af. Politiek zelf is dan puur cabaret geworden. Kaartjes zijn niet nodig, maar gratis is het niet.