Kooien

De kersverse opera Animal Farm is luguber en feestelijk tegelijk. Het is niet alleen een première bij De Nationale Opera, maar ook van dno, overigens zusterlijk samen met operahuizen van Wenen, Palermo en Helsinki. Sophie de Lint, de directeur van dno, hoorde van de Italiaanse regisseur Damiano Michieletto, na twee succesvolle regies in Amsterdam, dat hij graag De boerderij der dieren van George Orwell tot een opera zou willen maken. Zij wist meteen wie daar de muziek voor zou kunnen componeren: Alexander Raskatov, die in Amsterdam furore heeft gemaakt met het overrompelende A Dog’s Heart naar Boelgákov.

Raskatov heeft daarvoor niet alleen hartveroverende muziek voor een hond geschreven, hij heeft ook zelf een deel van de geschiedenis van de Sovjet-Unie meegemaakt, waar Animal Farm een bijtende satire op is.

Samen met librettist Ian Burton heeft Raskatov het boek van Orwell in scènes met dialogen en koren omgezet. Regisseur Michieletto verplaatste de handeling van een boerderij naar een slachthuis waar de dieren worden gedood. Daardoor wordt de handeling grimmiger, maar de opstand van de dieren ook urgenter. Gelukkig heeft decorontwerper Paolo Fantin dat slachthuis niet al te letterlijk uitgebeeld. We zien geen bloedige kadavers aan haken hangen, maar dieren – varkens, paarden, geiten, schapen, kippen, eenden, een ezel – die in opeengestapelde kooien op hun noodlot zitten te wachten. Dieren? Grauw geklede mensen met dierenmaskers die af en toe af worden gezet. Je kunt het verhaal op verschillende manieren interpreteren – het is natuurlijk geen sprookje over dieren, maar een verhaal over mensen en wat die elkaar aandoen. Als de opstand eenmaal is geslaagd worden de zeven plechtig afgekondigde geboden van de revolutie één voor één geschonden, opgeheven of aangevuld zodat ze in hun tegendeel opgaan. ‘All animals are equal’ hangt er in grote roze neonletters. ‘But some of them are more equal than others’ wordt er op het laatst aan toegevoegd.

De uitvoering van deze opera is weergaloos, een door Michieletto streng georganiseerde chaos. Dat geldt ook voor de muziek. Raskatov geeft ieder individueel dier zijn eigen muziek, de aanvankelijke kakafonie wordt door dirigent Bassem Akiki met het Nederlands Kamerorkest prachtig in de hand gehouden. Het koor van de opera is onder Edward Ananian-Cooper zo goed als altijd, een groter compliment is niet mogelijk. Een kleine twintig – vaak Nederlandse – solisten leveren tot in de hoogste hoogte en de laagste laagte onwaarschijnlijke prestaties. Allemaal even goed, vanaf de dronken boer en de struise boerin (Marcel Beekman en Francis van Broekhuizen) en de profetische Old Major van de diepe bas Gennady Bezzubenkov, tot en met de grandioze bas-bariton Misha Kiria als het op Stalin geïnspireerde zwijn Napoleon. Hij wint. Helaas.