Deze zomer verscheen er een verhalenbundel van de Amerikaanse schrijfster Edith Wharton (1862-1937) die een subliem staaltje van haar literaire kunnen vormde: Romeinse koorts. Het titelverhaal is een slinkse en brutale verwijzing naar het klassieke verhaal Daisy Miller van haar afgunstige leermeester Henry James en tegelijkertijd een bijtend commentaar op wat een huwelijk kan betekenen. Wat betekent zo’n verbintenis, hoe verhouden man en vrouw zich? ‘Niets is voor een man ondoorgrondelijker dan het denkproces van een vrouw die vanuit haar emoties redeneert.’ In Whartons provocerende woordenwereld beweren mannen dan wel dat elke vrouw recht heeft op geluk en een eigen mening en dat zij nooit ontrouw aan zichzelf mag zijn, de keiharde realiteit in het materialistische een paternalistische New York in het fin de siècle dwong hen in een keurslijf waarin nauwelijks adem valt te halen. En die moderne metropool ‘was een sfinx waarvan ze het raadsel moest oplossen om niet ten onder te gaan’.
Hoe actueel is Edith Wharton? Zeer. Vooral de man-vrouwpsychologie van haar vertellingen heeft nog immer iets verfrissends en prikkelends. Als er twee vrouwen zijn geweest die de Amerikaanse literatuur van de twintigste eeuw verregaand hebben beïnvloed zijn dat Gertrude Stein en Edith Wharton. In een van de verhalen uit Romeinse koorts zegt een vrouw iets metaforisch wat de lezer van 2014 woord voor woord kan navoelen. ‘Wij gewone stervelingen zitten allemaal gevangen, uiteraard, wij zijn geen vrije geesten. Maar we hebben ons aan onze verschillende cellen aangepast, en als we dan ineens naar onze nieuwe cellen worden overgebracht is de kans groot dat we een stenen muur aantreffen waar we niets dan lucht hadden verwacht, en dat we ons hiertegen te pletter lopen. Ik heb dat ooit bij een man zien gebeuren.’
Romeinse koorts is geschikt voor de koortsachtige lezers die de vrijblijvendheid verafschuwen en die door alle muren heen durven.
- Edith Wharton, [Romeinse koorts](http://mindbus.go2cloud.org/affc?offerid=5&affid=22&url=http%3A%2F%2Fwww.athenaeum.nl%2Fshop%2Fdetails%2FRomeinse+koorts%2F9789028242173)_