Al twee seizoenen stond Dream School (ntr) op de longlist van de Nipkow-jury, maar haalde het de eindfase niet. Maandag startte de derde jaargang. Jaarlijks verlaten 22.000 jongeren het onderwijs zonder diploma. Drop-outs die laagbetaald werk wacht (als dat er is en als ze daar de discipline voor opbrengen); of een uitkering; of een bestaan rond de criminaliteit (al wordt die derde weg in de inleiding op het programma niet expliciet genoemd).
Een klein aantal van hen wordt gekozen uit honderden aanmeldingen om via Dream School, onder leiding van Lucia Rijker (boks- en kickbokskampioen; coach) en Eric van ’t Zelfde (tegenwoordig rector van een lyceum in Gorkum) te ontsnappen aan uitzichtloosheid en lethargie. Beiden hebben zich bevlogen en succesvol ingespannen voor het lot van jongeren in de rafelrand en dat maakt het programma oneindig veel meer dan reality met amusementswaarde onder leiding van een leuk presentatieduo. Misbruik van misfits wordt op de televisie volop gemaakt (nee, ik doel niet op Beau van Erven Dorens voor wie ik diep buig), maar dit project is koosjer. De inzet van de ‘schoolleiding’ is groot en ze eisen hetzelfde van hun tijdelijke pupillen (dat de oekaze ‘gij zult niet blowen tijdens het project, ook niet in het vrije weekend’ prompt leidt tot de eis van een deelnemer ‘dan mogen jullie zelf ook thuis niet drinken’ typeert de mondigheid, het gevoel van achtergesteld zijn, het polemische van de meeste groepsleden: moeite met autoriteit, korte lontjes).
Alleen al hun selectie moet een zware klus zijn geweest (voor presentatoren of redactie), want kandidaten moeten er behoorlijk slecht aan toe zijn om in aanmerking te komen, maar tegelijk het vermoeden wekken dat ze hun vicieuze cirkel willen en kunnen doorbreken. Een groot aantal gastdocenten probeert daarbij te helpen vanuit eigen specialisme: in de eerste twee afleveringen komen feestorganisator Duncan Stutterheim en zijn decorbouwer Steven Grevenstuk, ballroomkampioen Uevgenia Parakhina, de barbiers van Schorem en auteur Griet Op de Beeck voorbij. Net als Van ’t Zelfde (als leerling vier middelbare scholen versleten) en Rijker (schoolverlater) wijzen Grevenstuk en de Schorem-kappers op hun moeizame jeugd en schoolgeschiedenis. De boodschap is helder: jullie complexe verhaal is het onze maar ‘je bent niet je verhaal’, oftewel ‘je kunt iets of zelfs veel maken van je leven’.
Grevenstuk en Schorem bieden zelfs kansen op werk, mits gemotiveerd. Op de Beeck wil hen laten schrijven (‘je mooiste dag’; ‘je slechtste dag’) en tot mijn verbazing lukt dat bij een aantal. Waarbij misbruikgruwel passeert die zij zelf heeft ervaren. Maar, zegt ze: ‘Wat je meemaakte hoeft niet te bepalen wie je vanaf nu bent; dat besef is het begin van alle beter.’
Ik aarzel over die maakbaarheidshoop als ik hun biografieën vol beschadiging hoor, maar wat is het alternatief? En hier en daar gloort iets van hoop. Al gaat er in het traject ook veel mis. Wie van botsingen houdt komt rijkelijk aan haar/zijn trekken.
Lucia Rijker, Eric van ’t Zelfde, Dream School, NTR, tien afleveringen vanaf maandag 18 februari, NPO 3, 21.20 uur