Kostuum

‘Een brave burger die nooit niks meemaakt is gene goeie Christus’, zegt Geert Beurskens op zijn Tegelens – voertaal onder de meeste deelnemers aan de vijfjaarlijkse Passiespelen in zijn dorp. Al wordt dialect minder dominant. Ben Verbong, voortreffelijk speelfilm- en tv-drama-regisseur (hoofdzakelijk in Duitsland werkzaam) verklaart dat: Tegelen kende nauwelijks middenklasse tussen arbeiders en elite. Studeren was er voor die eersten niet bij, waardoor ze in het dorp bleven, inclusief alle acteertalent. Nu moet je spelers van verder halen, ook al omdat de bevolking van arbeiderswijken overwegend islamitisch is.

Verbong deed als kind zelf mee. In 2000 regisseerde hij. Eenmalig, want hij vindt dat er steeds een nieuwe regisseur met geheel eigen visie moet komen. Hij zag Theu Boermans als opvolger. Dat ging niet door, net zo min als ze Verbong zelf voor een tweede keer zouden hebben gewild: zijn interpretatie, met aandacht voor de moeders van Jezus en Judas vanwege universeel vrouwelijk lijden, werd niet geapprecieerd. Maria Magdalena aan het Avondmaal viel ook niet goed. Volgens hem zijn ze in Tegelen enorm eigenwijs en daarin lijkt hij een waar dorpskind.

Maar eigenlijk is er altijd gesteggel rond de uitvoering: over vorm en inhoud, tekst en interpretatie, traditie en vernieuwing; of over rolverdeling (mag hij wel Jezus zijn, gezien levenswandel of religie?). Ook coronajaargang 2021 kent controverses. Beurskens, oud-bestuurslid, veteraan met onmiskenbaar talent, die onder anderen Lazarus, Judas en Jozef van Arimathea speelde – en bijna Jezus, kleine, belangrijke tragedie binnen de grote – spreekt de auteurs van de nieuwste versie aan: hij vindt het te feministisch geworden. We weten dan al dat hij vooral diepere zingeving en spiritualiteit mist. Waardoor je als kijker op het verkeerde been belandt: Beurskens mag religieus en artistiek behoudend lijken, tegelijk worstelt hij met het feit dat hij als praktiserend homoseksueel (ruim dertig jaar gelukkig samenwonend) tweederangs-katholiek blijft, niet ter communie mag. De Jozef van Arimathea speelt hij in kostuum van het jaar 33, maar met een regenboogbandje als visueel protest tegen kerkelijke discriminatie. Wat mij betreft mag Beurskens, jarenlang buddy voor zijn homoseksuele ernstig zieke oom en daarna vrijwilliger in het hospice, door Rome heilig verklaard.

Met tegenzin aan de documentaire begonnen (Passiespelen!?) werd ik steeds meer geraakt door de worsteling van betrokkenen, toen en nu. Artistieke, levensbeschouwelijke, persoonlijke. Met ‘de beste Jezus ooit’ die op zijn 33ste in de psychiatrische kliniek belandde; met de Marokkaanse Jezus die op felle weerstand van roomse en islamitische kant stuitte en instortte; met amateuracteur en diaken Arjan Lange, gehuwd, met kinderen, die, hoewel traditioneel gelovig, overweegt te breken met de kerk om wat die homoseksuelen (zoals Beurskens) aandoet. Met Latifah Merkus Odriss, die Jezus op Palmzondag toejuicht, en die, verstoten door haar Marokkaanse familie vanwege huwelijk met een erfelijke Limburger, in de Passiegemeenschap nieuwe familie vond (al lijkt ze vaak alleen te staan). Het lijden van Jezus, het lijden van ons, kleine mensen. Bindmiddel en splijtzwam in een Limburgs dorp.