Diep snijden de snaren van de krar (Ethiopische lier) in het eelt van gecraqueleerde vingers. Met een glas suabier binnen handbereik speelt Tsèhaytu Bèraki enkele liedjes voor aan de verblufte presentator van VPRO’s Vrije Geluiden in de Wormerse woning van Terrie Ex, het sinds 1979 op de elektrische gitaar krassende boegbeeld van punkgroep The Ex. Het etiket «punk» is al lang niet meer adequaat om de activiteiten van Terrie en zijn vrouw Emma Fischer te benoemen. Toen zij het Afrikaanse continent in een jaar tijd van noord tot zuid en weer terug doorkruist hadden, ontstond een heftige liefde voor de Ethiopische en Eritrese muziek uit de «gouden tijd», die ten einde kwam toen dictator Mengistu in 1974 de macht greep. Het typisch Ethiopische amalgaam van sixties jazz- en pop-elan, gecombineerd met oneven, strompelende ritmiek en Aziatisch klinkende pentatoniek, verdween onder terreur, avondklok en censuur.

Bèraki, het bebrilde, donkere dametje in Vrije Geluiden, is een voormalige verzetsheldin uit Eritrea. Zij kreeg van Terrie en Emma de gelegenheid om een volledig album naar eigen inzicht op te nemen. Het werd de dubbel-cd Selam: zeventien nummers, waaraan ook Han Bennink en Michael Vatcher subtiel maatwerk leveren. Door een boekwerk waarin haar bewogen leven en de Eritrese geschiedenis uitputtend worden gedocumenteerd, kreeg Bèraki na jarenlange anonimiteit weer een gezicht en een stem. Videobeelden uit Afrika maken al snel duidelijk hoe groot het belang is van deze Bèraki. Struinend door de straten van de Eritrese hoofdstad Asmara oogt ze ineens twintig jaar jonger: iedereen herkent haar nog. Steeds wordt aan geïnterviewde personen gevraagd of ze misschien even iets van Bèraki kunnen zingen. Zonder aarzeling zet men Mejemeria Feqri («De eerste liefde») in, haar grote hit uit 1972.

Terrie Ex treedt met dit liefdevolle zendingswerk in het voetspoor van Francis Falceto. Deze Franse producer volhardt sinds jaar en dag in een bewonderenswaardig levenswerk: Ethiopiques (vergelijk: Ton Koopman, die een extra hypotheek op zijn huis nam om zijn Bach- cantateproject te kunnen voltooien). Onder die programmatische naam bracht Falceto inmiddels negentien cd’s uit, een Fundgrube van met niets te vergelijken muziek, aangevuld met historische informatie. Deel vijf vormt een noodzakelijk supplement op de VPRO-documentaire en de dubbel-cd Selam: daarop is een jonge Bèraki te beluisteren, met de oerversie van Mejemeria Feqri. De obsessies van deze fanatiekelingen is van geheel an dere orde dan het in volvette marihuanadampen gehulde Bob Marley-circus, zoals dat onlangs neerstreek in het toch al zo geplaagde Ethiopië.

Vrije Geluiden, 6 maart 10.57 uur, VPRO. Een portret van zangeres, ex-soldate en krarvirtuoos Tsèhaytu Bèraki

Selam (Terp Records/Walboomers) Ethiopiques (Buda Musique/Mélodie)