Het afgelopen jaar heb ik voor De Groene 25 recensies geschreven. Momentopnamen van een boek. Ik ken mijn eigen hang-ups langzamerhand wel, ben soms bezorgd dat lezers denken: daar heb je hem weer. Ik vind romans snel goed of mooi wanneer de een of andere dwingende onderlaag voelbaar is: ze moesten geschreven en het moest zo en niet anders. Een roman moet een noodzaak hebben en dat hoeft niet mijn noodzaak te zijn. Slecht geschreven is dan ineens geen bezwaar, kijk maar naar Dostojevski. ‘Politieke’ romans van ‘geëngageerde’ schrijvers wantrouw ik. Mooie zinnen vind ik al geëngageerd genoeg en val me niet lastig met je edele en gratuite ‘meningen’ over onderdrukten. Krijg maar de zenuwen of maak er iets pijnlijks van, vooral voor jezelf. ‘Experimentele’ romans kunnen van mij op een extra strenge blik rekenen. Daar schaam ik me later wel eens over, dan is het te laat. Liever geen romans met helden die alles beter weten, zeker niet wie goed of fout is. Schrijvers moeten in een roman zichzelf kwetsen of provoceren en niet de buurman of de buurvrouw. Niet zij hebben het gedaan, maar ik. Veel Nederlandse romans vallen dus af.
Mijn recensies bestaan vaak uit enerzijds/anderzijds-overwegingen, dit vond ik er goed of mooi aan en dit minder. Het liefste wil ik een boek niet goed vinden, maar mooi. Goed is iets voor gelijkhebbers: dit boek is goed en dat is slecht. Ik ben natuurlijk ook een gelijkhebber, ik heb ervoor gestudeerd nota bene, en dus schrijf ik af en toe dat een boek goed of slecht is. Om mezelf te kwellen. Mooi vinden is particulier, het heeft iets met mij te maken, het gaat jullie in feite niks aan. En dus laat ik altijd in het midden wat mooi is, daar moeten jullie dan maar naar raden. Zoek het zelf maar uit. Dwingend tot op het pathetische, dat is mooi, sentimenteel, wanhopig en verlangend, ook mooi, doodstil en verlegen, of geweldig luidruchtig tot op het banale. Zoiets. Met veel zinnen erin waar je je niet voor schaamt. Vreemde zinnen met een vreemde logica, dat het liefst.
De mooiste roman van 2007 was Moederziel van Herman Stevens. Ik heb mijn recensies van afgelopen jaar erop nagelezen. Eerlijk gezegd kan het me niks schelen dat dit boek bij jury’s niet is opgevallen, en nauwelijks is besproken. Dat jullie het niet lazen. Het echte mooi vinden is alleen van mezelf, van niemand anders. Ga niet naar de winkel, koop Moederziel niet, koop iets anders, een boek van een beroemdheid, een leuke vrouw, een leeghoofd, een lul-de-behanger met een vlotte babbel. En blijf je vooral alleen met je eigen zaken bemoeien.
Herman Stevens
Moederziel
Prometheus,
334 blz., € 19,95