Hoe Picasso daar verzeild raakte is onderwerp van een interessante kleine tentoonstelling in het Stedelijk Museum van Alkmaar. Picasso had in Parijs kennisgemaakt met de Nederlandse avonturier, uitvreter en bohémien Tom Schilperoort (1882-1930), die zich in 1904 op de bonnefooi als correspondent voor de NRC en De Telegraaf in Parijs had gevestigd. In die functie zou hij als een van de eersten melding maken van het werk van Kees van Dongen, maar verder hield hij zich vooral bezig met het erdoor jagen van een erfenisje in het ‘bruischend leven en goud licht van het Parijsche weeldegenot’. Schilperoort vond onderdak in Le Bateau-Lavoir, een armetierig fabriekspand annex ‘broedplaats’ tegen de heuvel van Montmartre, waar ook Picasso een atelier had.
Hoe precies de vriendschap met Picasso in elkaar stak is niet te achterhalen, maar het is zeker dat Picasso op uitnodiging van Schilperoort naar Schoorl reisde waar Schilperoort in een huisje verbleef met een vriendin. Eenmaal aangekomen bleek het niet te boteren tussen de kunstenaar en die vriendin, en dus nam Picasso een kamer bij de postbesteller Jan de Geus in Schoorldam. Hij bezocht daar Café Hollands Welvaren (nu het Wapen van Schoorl) en maakte uitstapjes in de omgeving. Picasso zou later in interviews zeggen dat het een prettig verblijf was, dat het zonnig weer was geweest, dat de Hollandse meisjes lang ‘als kurassiers’ waren, en dat een van die meisjes met hem ‘van de duinen rolde’.
De twee schilderijen zijn behoorlijk interessant, en het is knap dat ze in Alkmaar herenigd zijn, al zijn het geen meesterwerken. De Trois Hollandaises toont drie pronte vrouwen van de streek, stijfjes, in klederdracht, met op de achtergrond de karakteristieke piramide van de stolpboerderij. La belle Hollandaise is een mooi naaktportret van een mollige meid met een Westfries hulletje op. Het roept vragen op: welk meisje was zo avontuurlijk, in 1905, in Schoorl of Schoorldam, om bloot voor een onbekende Spaanse kunstenaar te poseren? In Schoorldam had de episode geen sporen nagelaten en niemand wist er nog iets van, tot in 1967 door een overzichtstentoonstelling van Picasso in Amsterdam het verhaal werd opgerakeld. Toen wisten oudere Schoorldammers zich opeens van alles te herinneren, en zij wezen Dieuwertje de Geus, de dochter van de postbesteller, aan als het model.
Een nazaat van de uitbater van Café Hollands Welvaren schonk het museum in Alkmaar dit jaar een stoeltje, waar de schilder op gezeten zou hebben. Het zijn allemaal flinterdunne herinneringen, en toch komt die korte vakantie in de Picasso-literatuur geregeld terug. Er zijn biografen die veronderstellen dat uitgerekend in Schoorldam Picasso een beslissende stap in zijn artistieke ontwikkeling zette, weg van de introverte figuren van zijn Roze Periode naar de uitbundige energie van Les Demoiselles d’Avignon.
Picasso in Holland, Stedelijk Museum Alkmaar, t/m 28 augustus; picassoinholland.nl
Beeld: Pablo Picasso, La Belle Hollandaise, 1905. Gouache, 77,1 x 65,8 cm (Stedelijk Museum Alkmaar / Collectie Queensland Art)