Toch moet er toenadering hebben plaatsgevonden, want in deze aflevering komt Ayse in habijt bij Topak langs die met een beenkwetsuur aan bed is gekluisterd. Topak mag niet kijken en dan weet de kijker al dat zij en wij Ayses metamorfose zullen zien. Spijkerbroek, vrolijke blouse, haren los, lippen gestift. Topak laaiend enthousiast, evenals later de klasgenoten die Ayse prompt in hun midden opnemen, vertegenwoordigd door een Creoolse jongen die haar optilt en rondzwiert. De camera vat haar gezicht dat even aarzelt maar zich dan blij overgeeft aan deze werkelijk geworden droom.
‘Bevrijding van de Turkse vrouw’, krabbelde ik met gemengde gevoelens in mijn blocnootje. Maar haar dubbelleven - thuis gaat en komt ze traditioneel gekleed - loopt spaak: vader komt haar tegen op straat. Papa boos maar bovenal verdrietig. ‘Je schaamt je voor ons’, is zijn conclusie en Ayse moet bij een tante wonen. Moeder heeft begrip voor vaders gekwetstheid en voelt zichzelf ook verraden, maar liefde voor het kind doet haar zich verzetten tegen de rechtlijnigheid van haar man. Het eind is tamelijk open: de kwestie niet opgelost maar Ayse, die veel van haar ouders houdt, mag weer naar huis.
Werelden verschil tussen dit verhaal en Domburg over een Surinaamse familie. Een nagenoeg volledig ‘gekleurde’ cast, intelligent scenario, voortreffelijk spel en, meest opvallend, geen minderheden- maar mensenproblematiek. ‘Kleur’ is geen onderwerp, zoals het dat ook niet is in all-white-drama. Domburg moet nog uitgezonden worden - hierbij dus van harte aanbevolen.
De discussie was trouwens teleurstellend. Ted Mooren (Tros) kreeg voor zijn kiezen dat probleemstelling en behandeling achterhaald waren: dat eeuwige, stigmatiserende hoofddoekje kennen we nou wel. Waarom altijd problemen en nooit kracht of vanzelfsprekendheid? Waarom worden Turkse acteurs louter gecast als dragers van een Turks probleem? Ontroerend ‘Ayse’ zelf die, in het echt modieuzer dan in Alpha-na-de omslag, zich haast verontschuldigde voor het feit dat ze de rol geaccepteerd had. Mooren kreeg of nam de kans niet om te zeggen: dit was een serie op prime time voor een laaggeschoold Hollands publiek dat in het meisje en haar ouders waardige mensen in reeel bestaande, deels onoplosbare, conflicten en dilemma’s toont. Met de middelen van massacultuur. Zo legitiem als de bezwaren van gefnuikte allochtone kunstenaars en intellectuelen, zo legitiem de politieke correctheid van Alpha. Hoe oninteressant dat artistiek en intellectueel ook is.
Rubriek
Legitieme politieke correctheid
Een mij onbekende aflevering van Fort Alpha kwam ik tegen op de discussiedag van het Stimuleringsfonds. Direct gevolgd door een deel van Domburg, regie Germaine Groenier (Ikon). In eerdere afleveringen van Alpha leerden we Turkse havo-meisjes in bijrollen kennen. Ayse, met hoofddoekje en ook verder niet volgens disco-mode gekleed; en Topak, in niets te onderscheiden van een oer- Hollandse meid. Ayse, geisoleerd, smeekte om Topaks solidariteit maar die wilde op geen enkele manier geassocieerd worden met de bergdorpcultuur.
www.groene.nl/1996/16