Veel onderzoekers hebben zich al het hoofd gebroken over de vraag waarom. Aan een lager stressniveau kan het niet liggen, want de werkdruk en sociale verplichtingen van een Japanse werknemer liggen ongekend hoog vergeleken bij de rest van de wereld. De meeste onderzoeken kwamen uit bij andere voor de hand liggende factoren, namelijk het milde Japanse klimaat en de gezonde voeding en meer dan gemiddelde lichamelijke activiteit (ook op hogere leeftijd) van zijn inwoners.

Onderzoekers van de Leyden Academy on Vitality and Ageing menen het echter beter te weten. Zij stellen in een vandaag verschenen rapport dat Japanners zoveel langer leven dan Nederlanders omdat zij minder roken. In ons land worden mannen en vrouwen respectievelijk 77 en 81 jaar oud en het verschil met Japan zou louter te wijten zijn aan het feit dat wij - met name vanaf de leeftijd van 65 jaar - ons sigaretje maar niet willen opgeven. Het rapport stelt letterlijk dat “het grote aantal rokers in ons land het verschil in levensverwachting tussen Nederlandse en Japanse mannen vrijwel volledig kan verklaren.”

Welnu, dit is pure junk science. Het is ideologie vermomd als wetenschap. Japanners behoren van oudsher tot de strafste rokers van de wereld en zelfs van Azië - en dat laatste wil wat zeggen, want Aziaten paffen collectief de gaten in de ozonlaag. Hun gehechtheid aan Nicotiana Tabacum gaat zo ver dat stringente rookverboden op het werk en in openbare ruimtes zoals wij die kennen in Japan ondenkbaar zijn. Maar liefst 57% van de Japanse mannen rookt, van de vrouwen iets meer dan 16 procent (Y. Fukuda, Nakamura & Takano, Socioeconomic Pattern of Smoking in Japan, Annals of Epidemiology, Vol 15, nr 5, 2005). In Nederland rookt slechts 30 procent van de mannen. In totaal rookt in ons land slechts een kwart van de bevolking (CBS, Gezondheid en Zorg in cijfers, 2009).

En er is meer. En passant stelt het Leidse rapport dat een flink deel van het verschil in levensverwachting tussen Nederlandse en Japanse vrouwen (ongeveer twee jaar) niet valt te verklaren uit het verschil in rookgedrag. Dat is vreemd, nietwaar? Als het roken de grote boosdoener in dit demografische verhaal zou zijn, zou je een andere conclusie verwachten. Kortom, dit rapport signaleert een paar leuke vraagstukken die serieus onderzoek waard zijn, maar dat onderzoek kunnen we beter niet overlaten een de Leyden Academy on Vitality and Ageing. Temeer daar deze ‘academie’ een initiatief is van verzekeraar AEGON. Deze firma heeft er alle baat bij Nederlanders in te prenten dat zij zelf schuldig zijn aan hun ziekten en gebreken. Dat scheelt in de uitkeringen en rechtvaardigt selectieve premieverhogingen voor rokers en andere zondebokken. Enfin, dat wisten we allemaal al, maar dat we via onze premies nu ook meebetalen aan dergelijke pseudo-wetenschap is een novum dat niet onvermeld mag blijven.