‘Libische protocollaire staf benadrukte aan verschillende ambassade-medewerkers dat Kadhafi nooit reist zonder Kolotnystka, omdat alleen zij “zijn routine kent”’, schreef de Amerikaanse ambassadeur in Libië in 2009 in een geheim bericht naar Washington. Voor het geval dat iemand de betekenis van de aanhalingstekens zou missen, voegde de ambassadeur daaraan toe dat Kolotnystka zowel een Oekraïense verpleegster als een ‘voluptueuze blondine’ was, en dat zij de Libische dictator aansprak met ‘Daddy’.
Het was een van de smeuïge details die opdoken in de miljoenen diplomatieke berichten van de VS die WikiLeaks had bemachtigd en op internet had gezet. Er waren er meer van en er was internationaal boosheid en gêne. Maar de hoofdconclusie van de WikiLeaks was vooral dat de Amerikaanse diplomatieke dienst deed wat die hoort te doen. ‘De chaps in het veld doen het vrij aardig’, meende een Britse Lord en ex-ambassadeur in Washington. Het lag alleen nogal pijnlijk op straat.
Vijftien jaar eerder waren de archieven van de Sovjet-Unie opengegaan en spitten onderzoekers door de eveneens miljoenen stukken op zoek naar wat er nou écht werd gezegd achter de schermen bij het Politburo. Ook daar doken mooie vondsten op, maar was de hoofdconclusie: achter gesloten deuren oreerden Brezjnev cum suis in precies dezelfde betonnen taal over precies dezelfde historisch-materialistische waarheden als ervoor.
Zoiets lijkt een week nadat het grootste Amerikaanse spionagelek in jaren bekend werd ook het geval. Dat een Amerikaanse gamer maandenlang geheime documenten kan delen met zijn mede-nerds (en het als ‘verraad’ ervaart dat iemand dat buiten de chatgroep deelt) is een ongelooflijke afgang voor de VS. Wereldwijd zullen geheime diensten twijfelen of ze nog informatie met de VS willen delen en Rusland zal wellicht informanten ontmaskeren en informatie afschermen. Oekraïne zal halsoverkop sommige eenheden en materieel moeten verplaatsen. Maar de inhoud draait voorlopig ons wereldbeeld niet om. Het lijkt er vooral op of de Amerikaanse spionagediensten heel veel informatie verzamelen over vriend en vijand, dat ze daar heel goed in zijn, en slecht in het binnenboord houden van wat ze leren. Wat we al wisten dus.
Sommige Amerikaanse lekkages waren wel degelijk schadelijk. De informatie en vooral de beelden die Bradley (nu Chelsea) Manning lekte naar WikiLeaks over de Amerikaanse oorlogsvoering in Irak en Afghanistan gaven een zeer cynisch beeld. Edward Snowden onthulde spionage die zowel onbekend als van een ongelooflijke schaal was door de Amerikaanse dienst NSA. De Pentagon Papers beschadigden de hele Amerikaanse overheid. Dichter bij huis lekte in 2006 de ontboezeming uit van de Hongaarse premier Gyurcsány dat ‘we natuurlijk de laatste anderhalf, twee jaar hebben gelogen, hebben gedaan alsof we regeerden, terwijl we logen in de ochtend, de middag en de avond’. Het leverde Hongarije en ons al anderhalf decennium het dievenregime van Viktor Orbán op.
In de nu gelekte documenten staan ook pijnlijke zaken. Dat de Amerikaanse boezemvrienden Egypte, Israël en de Verenigde Arabische Emiraten in praktijk Oekraïne niet willen steunen of zelfs wapens willen verkopen aan Rusland. Dat de Russische boezemvrienden Hongarije en Servië juist wapens naar Oekraïne door hun luchtruim lieten vervoeren, of zelfs wapens aan Oekraïne wilden leveren. Maar dat er in de VS twijfels zijn over het vermogen van Oekraïne om het Russische leger het land uit te gooien, dat Oekraïne een urgente schaarste aan munitie heeft en heel veel doden te betreuren heeft, dat er in het geheim honderd speciale troepen uit westerse landen dienen in Oekraïne (een zwaar teleurstellend cijfer voor Russische propaganda-tv) – dit alles is voor de schermen óók gezegd en er is over gespeculeerd.
Het schadelijkste effect is waarschijnlijk dat dit de Russische regering vertrouwen geeft dat Rusland de oorlog wint als het die zo lang mogelijk rekt. Dit was geen strategie maar de enige optie die het Kremlin nog had (behalve terugtrekken) nadat Poetins plannen om Oekraïne in te nemen, en daarna om vier provincies te annexeren, werden doorkruist door Oekraïens verzet daartegen en de internationale steun voor Kyiv. De eigen problemen kende Rusland wel; de staalkaart van Oekraïne’s politieke en militaire problemen zal voorstanders van de uitputtingsoorlog vertrouwen geven, en er mogelijk aan bijdragen. Een heel duur lek.