De tragische dood van Gudrun Armann-Wagner, 63 jaar, tweede vrouw van Wolfgang Wagner, zou niet misstaan in een van Richard Wagners eigen werken. Binnen de hiërarchie van de Bayreuther Festspiele was zij een omstreden figuur.

Haar 25 jaar oudere echtgenoot staat centraal in de voortdurende oorlog om zijn opvolging. Zijn relatie met de stichting Bayreuther Festspiele bezorgde hem in 1973 een contract voor het leven en een belangrijke stem in de keuze van zijn opvolging. Tot nu heeft hij steeds duidelijk gemaakt dat zijn dochter Katarina uit zijn huwelijk met Gudrun hem moet opvolgen. Mocht zij bij Wolfgangs dood nog niet klaar zijn voor de positie, dan was Gudrun beschikbaar als regentes.

Het gevecht om de leiding van de Festspiele bevindt zich binnen de Wagnerfamilie al jaren in een kritieke fase. Dochter Eva Wagner-Pasquier, uit Wolfgangs eerste huwelijk met Ellen Drexel, is in alle opzichten de meest voor de hand liggende opvolger, maar Eva en haar vader zijn al jaren gebrouilleerd vanwege Wolfgangs scheiding en zijn huwelijk met Gudrun, voormalig medewerkster van het persbureau bij de Festspiele.

Omdat Gudrun vermoedde dat haar functie als regentes wel eens sneller zou kunnen beginnen dan verwacht, overtuigde zij haar echtgenoot ervan dat het belangrijk was haar in te werken in de dagelijkse leiding van het festival. Het is niet helemaal duidelijk hoe actief Wolfgang dit voornemen ondersteunde, maar de inbreng van Gudrun werd met de dag sterker. Een week voor Gudruns overlijden stierf dr. Dorothea Glatt. Zij was in de jaren voor haar pensioen steunpilaar en adviseur van Wolfgang in muzikale en dramaturgische beslissingen. Met haar pensionering viel die adviestaak min of meer toe aan Gudrun, die eigenlijk helemaal geen ervaring had in deze zaken. Dat heeft ertoe bijgedragen dat de laatste vijftien jaren een aantal artistieke beslissingen is genomen die het imago van de Festspiele danig hebben aangetast.

Veel liefhebbers, Wagner-kenners en commentatoren hebben met verbazing geconstateerd hoe in veel andere, Duitse en buitenlandse, theaters de laatste twintig jaar Wagners werken met meer vakmanschap en artistiek elan zijn uitgevoerd dan in Bayreuth. Die Meistersinger von Nürnberg, het regiedebuut van Katarina Wagner afgelopen zomer, was vocaal matig bezet, met een zwakke dirigent en in een enscenering waaraan weliswaar interessante aspecten kleefden, maar waarop vooral kritiek was.

Ingewijden verklaren al jaren dat Wolfgang diep in zijn hart wenst dat Eva en Katarina samen de toekomstige leiding vormen. Tot een toenadering kwam het nooit, vanwege Eva’s afkeer van Gudrun. Diezelfde ingewijden verzekeren ook dat Katarina toenadering tot haar halfzuster verlangt en nodig acht. Zo ligt hier dus in de dood van een der spelers misschien de oplossing van een crisis.

Twee dagen na de dood van zijn vrouw riep Wolfgang een vergadering van de dagelijkse leiding van het Festspielhaus bijeen en verklaarde hij dat hij zich weer intensief met de gang van zaken zal bezig houden. Velen waren van mening dat de 88-jarige er twintig jaar jonger uitzag.

28 november 2007